همه چیز در رابطه با نفقه+ مشاوره حقوقی رایگان نفقه

نفقه جزو یکی از حقوق قانونی زنان بعد از عقد نکاح است که با جاری شدن عقد، زوج وظیفه تامین نفقه همسر را دارد. در واقع قانونگذار نفقه را حقی برای زن و تکلیفی برای مرد در نظر گرفته است که البته برای پرداخت آن شرایطی از جمله تمکین در برابر شوهر در نظر گرفته شده است. نفقه به فرزندان و زوجه و همچنین اقارب تعلق می گیرد. نفقه در عقد دائم به زن تعلق داشته که البته در عقد موقت نیز زن می تواند از نفقه برخوردار باشد. اما در حالت کلی، قانونگذار، نفقه را در نکاح دائم ضروری دانسته است. در این مقاله قصد داریم موضوعات  مربوط به نفقه را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم. البته شما می توانید از تجارب حمید رضا ترجمان، وکیل خانواده با بیش از 24 سال تجربه تجربه در امر وکالت خصوصا دعاوی خانواده، نهایت استفاده را داشته باشید. پس تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.

اگر به دنبال دریافت مشاوره حقوقی نفقه با شرایط مناسب هستید تا با بهترین وکیل دادگستری در این حوزه و سابقه بالا، مشورت کنید، کافیست از طریق شماره  {09929994973} با ما در تلگرام، واتساپ یا ایتا در ارتباط باشید.

نفقه چیست؟

نفقه به بیان ساده همان نیاز های متعارف و عادی که هر فرد در طول زندگی می تواند داشته باشد. در واقع نیاز های اساسی و بنیادی انسان برای رفع حاجت و نیاز های ضروری خود در زندگی که به آن احتیاج داشته دارد. در علم حقوق و شرع به این نیاز ها، نفقه گفته می شود.از آن جهت که نفقه شامل نیاز های اساسی افراد است، با توجه به متفاوت بودن سطح زندگی هر فردی، این نیازها و مخارج متفاوت است و بر همین اساس، میزان نفقه متعلق به زن و همچنین سایر افراد واجب النفقه، متفاوت از هر فردی است. در محاسبه میزان نفقه نیز شاهد تفاوت در مقدار آن بین افراد مختلف هستیم.

نکته حقوقی: با توجه به این که نفقه شامل نیاز های ضروری است، برای زن و فرزند، تامین کننده آن شوهر و یا مرد خانواده است. حال این که چرا باید شوهر، مخارج زندگی همسر و فرزند را تامین کند، دلیل شرعی دارد و در شریعت اسلام به این موضوع تاکید خاصی شده است. اما این موضوع یک دلیل قانونی دیگر دارد که در ادامه به این موضوع می پردازیم.

بیشتر بخوانید: نفقه زن بعد از فوت شوهر

تعریف قانونی نفقه

گاها این سوال مطرح می شود که قانونگذار چه تعریفی از نفقه را بیان نموده است و آیا مستقیما قانون ما به مفهوم نفقه اشاره کرده است؟ تعریف جامع و کامل از نفقه در ماده 1107 قانون مدنی عنوان شده است. طبق این ماده، نفقه عبارت است از کلیه نیاز های اساسی و متعارف شامل خوراک، مسکن، البسه، اثات منزل، هزینه های درمانی و خادم و … .

در واقع، با شروع زندگی مشترک، نیاز هایی که زن از ابتدا تا انتهای زندگی به آن نیاز دارد، شامل نفقه است که شوهر بدون آوردن عذر و بهانه ای وظیفه دارد تا از عهده این نیاز های همسر بر آید. البته که این حق قانونی زن به طور دائم نیست و با اتمام رابطه زوجیت، پایان می یابد. البته در بعد از طلاق و جدایی نیز پرداخت نفقه به زن از طرف شوهر، شرایطی دارد که به بررسی این موضوع نیز می پردازیم.

نکته حقوقی: شما می توانید نکات بسیار مهم درباره مهریه را در مقاله مهریه مطالعه بفرمایید.

اهمیت موضوع نفقه

نفقه، موضوعی است که از آن جهت اهمیت دارد که جزو یکی از حقوق قانونی زن در روابط زناشویی است. از طرفی نیز تکلیفی برای مردان که در صورت ترک این وظیفه با ضمانت اجرا قانونی مواجه می شوند. قانونگذار علت این که یکسری موارد مانند مهریه و نفقه را برای زنان در دوران ازدواج در نظر گرفته است، رعایت حقوق زنان و حمایت مالی از آن ها است.

تصور کنید که خانم متاهل بعد از طلاق و جدایی، از حق نفقه یا مهریه برخوردار نبود و با خاتمه یافتن رابطه زوجیت، دیگر حقوقی برای او باقی نمی ماند که از آن استفاده کند. در این صورت نفقه از این جهت اهمیت دارد که اگر شوهر از پرداخت آن سر باز زند، زن این اجازه را دارد تا از طریق دادگاه، مشکل نپرداختن حق و حقوق خود را پیگیری کند.

چرا شوهر موظف به پرداخت نفقه زن است؟

اگر بخواهیم از منظر قانونی به چرایی پرداخت نفقه از طرف شوهر و این که چرا خود زن وظیفه ای برای تامین هزینه های زندگی بعد از عقد را ندارد، ماده 1105 قانون مدنی را مورد بررسی قرار دهیم. این ماده بیان می کند که شوهر، در روابط زوجیت، ریاست خانواده را برعهده دارد.

در واقع به جهت آن که شوهر، وطیفه ریاست خانواده را برعهده دارد، طبیعی است که تکلیف تامین مخارج زندگی نیز برعهده او باشد. قانونگذار اجرای وظیفه را حفظ سلامت و بنیان خانواده در نظر گرفته است که در صورت شوهر نباید از حق قانونی و شرعی خود نسبت به آن خودداری کند.

حق نفقه به چه افرادی تعلق دارد؟

یکی از دلایلی که باعث می شود، زندگی زناشویی ادامه داشته باشد، تامین هزینه های زندگی زن است. در واقع با پرداخت نفقه، هزینه ها و مخارج افراد مستحق نفقه تامین می شود. حال این سوال مطرح می شود که افراد مستحق نفقه چه کسانی هستند؟

طبق قانون، به سه دسته از افراد زیر، نفقه تعلق می گیرد:

• زن
• فرزند
• اقارب نسبی

البته فرزند در دسته اقارب نسبی قرار دارد و بهتر است بگوییم که نفقه به زن و اقارب نسبی تعلق می گیرد. مسئولیت پرداخت نفقه زن و فرزند با شوهر است و نفقه اقارب، می تواند فرد دیگری غیر از همسر باشد.

نفقه اقارب

اقارب نسبی جزو دسته ای از افراد هستند که در صورت وجود شرایطی، مکلف به انفاق نسبت به هم هستند. قانون مدنی تنها بستگان نسبی از خط عمودی را مستحق دریافت نفقه دانسته است. در واقع از بالا و خط صعودی از جد پدری و مادر بزرگ تا خط نزولی که شامل فرزند و نوه است را شامل نفقه اقارب در نظر گرفته است.

گفتنی است که قرابت سببی بین افراد، از بابت موضوع نفقه، کاملا منتفی است و تنها بستگان نسبی به آنها نفقه تعلق دارد. علاوه بر این که بستگانی از جمله دایی و عمو و خاله و عمه و فرزندان آنها، تکلیفی برای پرداخت نفقه به هم را ندارند و از شمول نفقه اقارب، خارج هستند.

نفقه فرزند

فرزند جزو اقارب نسبی خط عمودی قرار دارد و از این حیث حق برخورداری از نفقه را دارد. از طرفی نیز طبق ماده 1199 قانون مدنی نیز پدر، باید نفقه او را پرداخت کند. در واقع فرزند به عنوان یکی از افراد مستحق نفقه، این حق را دارد تا پدر او هزینه های زندگی وی را تامین کند. البته پرداخت نفقه فرزند منوط به استطاعت مالی پدر بوده که در صورت عدم پرداخت از طرف پدر به دلیل عدم توان مالی، ابتدا با جد پدری بوده و سپس با مادر است.

نفقه زن

اصلی ترین و شاید مهم ترین حق نفقه برای زن است. جحم بالایی از پرونده های مربوط به نفقه مربوط به حانم هایی است که درخواست مطالبه آن را به دادگاه داده اند. طبق قانون به واسطه عقد نکاح، زن مستحق دریافت نفقه بوده که شوهر تکلیف پرداخت آن را برعهده دارد.

مطالبه نفقه غالبا ابتدا با طرح دعوا مطالبه نفقه و ارائه دادخواست به دادگاه حقوقی مطرح می شود و در صورت محکومیت شوهر به پرداخت نفقه همسر، زوجه می تواند حکم جلب او را بابت ترک نفقه، بگیرد. در صورتی که شوهر، اموالی داشته باشد، نفقه از اموال او تادیه می شود. در نفقه زن، شوهر نمی تواند به عدم استطاعت مالی استناد کند و در هر صورت موظف است که نفقه همسر را بپردازد.

نفقه زن در عقد دائم

عقد نکاح، علاوه بر تکالیف زوجین نسبت به هم یکسری حقوق مالی را برای زن به همراه دارد. در واقع یکی از حقوق اصلی زن بعد از عقد نکاح، نفقه است. عقد ازدواج یا به صورت دائمی، ثبت می شود و تا زمانی که شوهر فوت نکند یا طلاق نگیرند، این رابطه، پا برجا است. همچنین عقد ازدواج به صورت موقت نیز به ثبت می رسد که در این عقد که در اصلاح صیغه گفته می شود، زن حقوق مالی مشخصی دارد.

بحث تعلق نفقه به زن در عقد دائم، مصداق ماده 1106 قانون مدنی است که در این ماده عنوان شده است که در عقد دائم، حق نفقه تکلیفی برای شوهر است. قانونگذار در عقد دائم، صراحتا و مستقیما به بحث پرداخت نفقه از طرف شوهر اشاره کرده است که البته در مورد نفقه عقد موقت نیز سکوت کرده است.

نفقه زن در عقد موقت

استحقاق نفقه به زن در عقد موقت برخلاف عقد دائم، محدودیت هایی دارد. می توان اینگونه بیان کرد که در حالت مستقیم، قانونگذار در ازدواج موقت، حق نفقه را برای زن تعیین نکرده است و در قبال آن، شوهر تکلیفی برای پرداخت آن ندارد.

در واقع اگر عقد موقتی به ثبت برسد، با توجه به این که زوج، وظیفه تامین هزینه های زندگی زوجه را ندارد، زن نمی تواند برای این موضوع به مرد رجوع کند. رجوع به پرداخت نفقه از طرف زن به همسر، وجهه قانونی ندارد.

البته نفقه زن در صیغه، استثنایی دارد که انتهای ماده 1113 قانون مدنی به آن اشاره کرده است. در واقع اگر در صیغه نامه شرط شده باشد که زوجه حق نفقه دارد، در این صورت زوج وظیفه پرداخت نفقه حتی در ازدواج موقت را نیز خواهد داشت.

در واقع اگر زن و شوهر با هم به توافق رسیده باشند که بحث نفقه زوجه، پا بر جا است، با ثبت عقد دیگر شوهر نمی تواند مدعی این باشد که در عقد موقت، زن حق نفقه ندارد. در این صورت که عقد موقت بر مبنای یکی از این شروط یعنی نفقه زن، منعقد شده باشد، در صورت خودداری شوهر از پرداخت آن، زوجه حق دارد تا با ارائه دادخواست علیه همسر او را وادار به پرداخت نفقه نماید.

محاسبه نفقه زن

نحوه محاسبه نفقه، یکی از سوالات رایج که همواره مطرح می شود. محاسبه نفقه به نرخ روز، فرمول خاصی ندارد و بر اساس یکسری معیار هایی تعیین می شود. زمانی که زوجه دادخواست مطالبه نفقه را به دادگاه ارائه می دهد، قاضی بررسی این موضوع را برعهده نظر کارشناس قرار می دهد.

نفقه زن که شامل هزینه های متعارف زندگی او است، میزان آن بر هر فردی متفاوت است. در واقع تفاوت در سطح زندگی زنان منجر به تفاوت در میزان نفقه آنها می شود. شاید خانمی تا قبل از ازدواج، زندگی او به نحوی بوده است که خدمتکار داشته است و بعد از عقد نکاح نیز تقاضای خادم از شوهر دارد. در این صورت وجود خدمتکار به عنوان یکی از موارد نفقه او در نظر گرفته می شود.

معیار های دیگری مانند سطح سواد و تحصیلات، وضعیت اجتماعی و فرهنگی زن و موارد دیگر در محاسبه نفقه زوجه در نظر گرفته می شود. البته ذکر این نکته ضروری است که در صورت اشتغال زوجه و داشتن درآمد، پرداخت نفقه به وی مانعی ندارد و شوهر نمی تواند مدعی باشد که به دلیل تمکن مالی زن، تکلیفی برای پرداخت نفقه به او را ندارد.

البته در مواردی نیز زن و شوهر نسبت به تعیین مبلغ نفقه از قبل به توافق می رسند. در غیر این صورت، پرونده مطالبه نفقه به درخواست طرفین با صدور قرار کارشناسی، به کارشناس ابلاغ می شود تا بعد از انجام کارشناسی های لازم، میزان نفقه متعلق به زن تعیین شده و سپس دادگاه نیز حکم محکومیت شوهر را به میزان نفقه تعیین شده صادر می کند.

نفقه زن در عده طلاق

زمانی که زن و شوهر، رابطه زوجیت را از طریق طلاق، خاتمه می دهند، طبق قانون، زوجه نمی تواند بلافاصله بعد از طلاق نسبت به عقد مجدد اقدام کند. در این صورت باید عده طلاق که مدت آن حدودا 3 ماه است، را نگه دارد و در این مدت با مرد دیگری ازدواج نکند.

حال سوال مطرح می شود که با توجه به این که عقد نکاح پایان یافته است، زوجه در دوران عده طلاق از حق نفقه برخوردار است؟ پاسخ به این سوال را می توان به این شکل بیان کرد که در صورت طلاق از نوع رجعی، همچنان نفقه زن باید پرداخت شود.

پر واضح است که پرداخت نفقه و تامین هزینه های زندگی مشترک تنها تا زمانی برقرار است که رابطه زوجیت، خاتمه نیافته باشد. در این صورت زوجه دیگر حق نفقه ندارد و نمی تواند مطالبه ای در این زمینه داشته باشد. اما اگر طلاق صورت گرفته به صورت رجعی باشد که طی آن زوج می تواند در مدت عده به همسر رجوع کند و طلاق را بی اثر کند، در این مدت باید نفقه همسر را بپردازد.

با اتمام مدت عده طلاق رجعی و عدم رجوع شوهر به زن در این مدت، طلاق ثبت نهایی می شود و نه شوهر تکلیفی برای پرداخت نفقه دارد و نه زوجه حقی برای دریافت نفقه. در طلاق بائن نیز که به بعد از ثبت طلاق، موضوع پرداخت نفقه همسر، مطرح نمی شود.

نفقه عده وفات شوهر

اتمام زندگی زناشویی، شاید به دلیل فوت شوهر رخ بدهد که همانند طلاق در فوت همسر نیز زوجه در عده وفات قرار دارد. نفقه عده وفات همسر با توجه به این که دیگر همسری نیست که هزینه های زندگی او را تامین کند، کمی چالش بر انگیز است.

در دوران 4 ماه و 10 روز از عده فوت شوهر، زوجه مستحق تفقه است اما این که نحوه پرداخت آن به چه شکلی است، قانونگذار اقاربی که موظف به پرداخت نفقه هستند را برای پرداخت نفقه عده فوت، در نظر گرفته است. البته در صورتی که شوهر اموالی داشته باشد، نفقه زن از اموال وی پرداخت می شود. در غیر این صورت اقارب نسبی، نفقه زن را تا پایان مدت عده پرداخت می کنند.

رابطه بین نفقه زن و تمکین از شوهر

علی رغم این که با جاری شدن خطبه عقد دائم نکاح، زن مستحق دریافت نفقه بوده و شوهر نیز وظیفه پرداخت آن را دارد، اما برخورداری زن از نفقه شرایطی دارد و آن هم بحث تمکین از همسر است. رابطه بین نفقه و تمکین یک رابطه متقابل بوده و به نوعی وابسته به هم هستند.

همانطور که شوهر در زندگی مشترک، وظایفی دارد، زن نیز به نوبه خود دارای یکسری تکالیف در قالب تمکین عام و خاص از همسر است. زن طبق قانون باید به تمکین عام از شوهر در منزل او سکونت کند و بدون اجازه همسر حق خروج از منزل را ندارد. برقراری رابطه جنسی به درخواست شوهر در صورت نبود عذر شرعی نیز از جمله موارد تمکین خاص به شمار می رود.

زنی که تمکین از شوهر ندارد و یا همان زن ناشزه، حق دریافت نفقه را ندارد. ماده 1108 قانون مدنی عنوان کرده است که اگر زن، بدون مانع شرعی از انجام وظایف خود، خودداری کند، حق نفقه ندارد. در واقع عدم تمکین از شوهر در نهایت سبب می شود که زن، حق نفقه خود به عنوان یکی از حقوق اصلی مالی در دوران ازدواج را از دست بدهد.

اگر به دنبال دریافت مشاوره حقوقی نفقه با شرایط مناسب هستید تا با بهترین وکیل دادگستری در این حوزه و سابقه بالا، مشورت کنید، کافیست از طریق شماره  {09929994973} با ما در تلگرام، واتساپ یا ایتا در ارتباط باشید.

نپرداختن نفقه به دلیل عدم تمکین خاص زوجه

شوهر در صورتی می تواند از تامین هزینه و مخارج زندگی همسر خود خودداری کند که بتواند عدم تمکین خاص او را با رائه اسناد و مدارک قابل قبول به اثبات برساند. البته دادگاه نیز در بررسی این موضوع، بحث داشتن عذر شرعی یا نداشتن را در دستور کار قرار می دهد. زیرا قاتونگذار، نبود مانع شرعی از طرف زن را دلیلی برای نفقه زن در نظر گرفته است.

به طور مثال، اگر شوهر از همسر خود تقاضای برقراری رابطه جنسی داشته باشد و زوجه با این خواسته موافقت ننماید. دلیل عدم تمکین زوجه این است که شوهر دارای بیماری مقاربتی بوده و برقراری رابطه با می تواند منجر به انتقال بیماری جنسی به او شود.

در این شرایط، دلیل زوجه برای عدم تمکین، کاملا شرعی و قانونی است و شوهر علی رغم تمکین نکردن همسر از او باید همچنان به تامین هزینه های زندگی او ادامه دهد.

مطالبه نفقه معوقه زن

نفقه معوقه، همان نفقه ای است که در گذشته، شوهر از پرداخت آن خودداری کرده باشد. در واقع به طور مثال اگر شوهر به مدت 5 ماه، نفقه همسر خود را پرداخت نکرده باشد، این میزان نفقه به عنوان نفقه معوقه در نظر گرفته می شود. نفقه جاریه مربوط به نفقه ای است که در حال حاظر، زوجه می تواند آن را مطالبه کند و شوهر نیز موظف به پرداخت آن است.

شوهری که از پرداخت نفقه همسر خودداری می کند و سپس بعد از یک مدت، مجددا نفقه حال او را پرداخت می کند، این موضوع سبب نمی شود که زن حق مطالبه گذشته را نداشته باشد. بلکه طبق قانون این اختیار به زن داده شده است که علاوه بر نفقه حال، نفقه گذشته خود را نیز از همسر، مطالبه نماید.

بنابراین زوجه می تواند در دادخواست مطالبه نفقه، هم نفقه حال و هم نفقه گذشته که پرداخت آن به تعویق افتاده است را مطالبه نماید و در شرح متن دادخواست، عنوان کند که تقاضای دریافت نفقه سابق را نیز دارد.

لزوم دریافت مشاوره حقوقی نفقه پیش از اقامه دعوا

قبل از آن که اقدام به ثبت دادخواست نفقه کنید، حتما با وکیل متخصص در امور خانواده، مشورت کنید. زیرا شرح نگارش دادخواست و انجام سایر مراحل طرح دعوی، نیازمند اطلاعات و دانش حقوقی کافی است و به احتمال زیاد در پروسه فرآیند آن با مشکلاتی مواجه می شوید.

بنابراین اگر به دنبال دریافت مشاوره حقوقی نفقه با شرایط مناسب هستید تا با بهترین وکیل دادگستری در این حوزه و سابقه بالا، مشورت کنید، کافیست از طریق شماره  {09929994973} با ما در تلگرام، واتساپ یا ایتا در ارتباط باشید.

سخن پایانی

نفقه به عنوان حقوق قانونی زن در طول مدت رابطه زوجیت، باید به طور تمام و کمال و با توجه به وضعیت زندگی همسر، پرداخت شود. نفقه علاوه بر زن، شامل اقارب نسبی نیز است که برای تحقق نفقه اقارب باید اولا پرداخت کننده از استطاعات مالی برخوردار باشد و ثانیا دریافت کننده، ندار و فقیر باشد. نفقه در عقد دائم بدون شرط خاصی در عقد نامه، به زن تعلق می گیرد و نفقه در عقد موقت، منوط به درج در صیغه نامه و توافق زن و شوهر است. شرط برخورداری زن از حق نفقه، تمکین عام و خاص از همسر است. البته اگر زن مانع شرعی برای تمکین داشته باشد، عدم تمکین وی مانع از دریافت نفقه نیست. نفقه عده طلاق رجعی از طرف مرد، باید پرداخت شود و در دوران عده وفات همسر نیز زن، مستحق دریافت نفقه است که اقارب نسبی بایستی نفقه او را پرداخت کنند. با توجه به این که ترک نفقه، جزم انگاری شده است، برای جلوگیری از اجرای مجازات کیفری، شوهر بهتر است که به موقع، نفقه زن را پرداخت نماید.

سوالات متداول

در عقد موقت زن مستحق دریافت نفقه است؟

خیر مگر در صورت درج در عقد نامه و توافق طرفین حق نفقه دارد.

در صورت عدم پرداخت نفقه، زوجه امکان درخواست طلاق را دارد؟

بله در صورت تکرار این موضوع و عدم پرداخت نفقه در نهایت زن می تواند درخواست طلاق بدهد.

در صورتی که تمکین برای زن، ضرر داشته باشد، می تواند از تمکین خودداری کند؟

بله در صورت اثبات ورود ضرر به زن می تواند از تمکین برابر شوهر خودداری کند.

به زن ناشزه نفقه تعلق می گیرد؟

خیر زن ناشزه مستحق دریافت نفقه نیست.