راهنمای جامع نحوه گرفتن حضانت فرزند پسر+مشاوره تخصصی رایگان

بر اساس آخرین گزارش‌های رسمی، در سال ۱۴۰۳ نرخ طلاق به ۲.۳ در هر هزار نفر جمعیت رسید که نسبت به سال قبل حدود ۴٪ کاهش نشان می‌دهد. با این حال، تعداد طلاق‌ های ثبت‌شده تا سال ۱۴۰۲، نسبت به سال‌ های گذشته ۱۸ درصد افزایش یافته است. این افزایش نسبی طلاق بر اهمیت موضوع حضانت فرزند، افزوده است. حالا تصور کنید خانواده‌ ای بعد از چند سال زندگی مشترک به مرحله طلاق رسیده‌ اند. فرزندی پسر در میان است که پدر و مادر هر دو به او علاقه دارند و هر کدام خود را شایسته‌ تر برای نگهداری و تربیت می‌ دانند. در چنین شرایطی پرسش اصلی این است که حضانت فرزند پسر بر عهده چه کسی است؟

این پرسش، هم برای والدین درگیر طلاق حیاتی است و هم برای خانواده‌های اطراف، و حتی برای جامعه که ثمره این جدایی بر آینده یک کودک را دنبال می‌کند. موضوع حضانت در قانون ایران با استناد به مواد ۱۱۶۸ تا ۱۱۷۹ قانون مدنی و همچنین رأی و نظر دادگاه خانواده تعیین می‌شود. اما نکته مهم اینجاست که در عمل، ابهامات، شرایط خاص، استثنا ها و حتی سوءتفاهم‌هایی وجود دارد که دانستن آن‌ ها ضروری است. در این مقاله، با نگاهی جامع، قانونی و کاربردی، به بررسی حضانت فرزند پسر می‌پردازیم؛ از مبانی قانونی گرفته تا موارد استثنایی، تفاوت حضانت پسر و دختر، نقش مادر و پدر، حضانت بعد از طلاق توافقی و حتی سلب حضانت.

حضانت فرزند پسر در سال 1404 مطابق با قانون

قانون مدنی و همچنین قانون حمایت خانواده وظیفه نگهداری و سرپرستی فرزندان را بر دوش پدر و مادر قرار داده است. اما زمانی که طلاق رخ می دهد، موضوع حضانت فرزند پسر بسته به سن او متفاوت خواهد بود:

• تا 7 سالگی: طبق مقررات موجود، نگهداری پسر تا پایان هفت سالگی بر عهده مادر است. دلیل این موضوع توجه به نیازهای روحی و وابستگی عاطفی کودک در این سال ها به مادر می باشد.
• از 7 تا 15 سالگی: بعد از اینکه فرزند به سن هفت سالگی رسید، حضانت او به پدر داده می شود. قانون گذار در این بخش رشد عقلی و نیاز های تربیتی و اجتماعی پسر را در نظر گرفته است.
• پس از 15 سالگی: با ورود فرزند به پانزده سالگی، او این حق را خواهد داشت که خود تصمیم بگیرد مایل است با کدام یک از والدین زندگی کند. این انتخاب بر اساس تشخیص و خواسته شخصی نوجوان محترم شمرده می شود.

نکته حقوقی مهم: البته این همه ماجرا نیست. در کنار این موارد، آشنایی با شرایط سلب حضانت و عواملی که می تواند منجر به تغییر این وضعیت شود اهمیت زیادی دارد. بدیهی است که حضور یک وکیل با تجربه در زمینه طلاق توافقی و مسائل خانوادگی می تواند مسیر رسیدگی به این موضوعات را ساده تر و مطمئن تر کند.

شما می توانید برای اخذ مشاوره تخصصی درباره مسائل پیرامون این موضوع، با تیم حقوقی حمیدرضا ترجمان با 24 سال تجربه در امور خانواده با شماره {09929994973} از طریق واتساپ، تلگرام و ایتا در ارتباط باشید.

🔹 نکته مهم: حضانت به معنای نگهداری و تربیت، فقط تا ۱۵ سالگی مطرح است. پس از آن، فرزند پسر بالغ می‌شود و دیگر نیازی به تعیین حضانت توسط دادگاه ندارد، بلکه خودش تصمیم می‌گیرد با چه کسی زندگی کند.

تفاوت حضانت فرزند دختر و پسر

قانون ایران در اصل حضانت، تفاوتی میان پسر و دختر قائل نشده است؛ هر دو تا ۷ سالگی نزد مادر خواهند بود و پس از آن به پدر سپرده می‌شوند.

اما تفاوت در سن بلوغ و استقلال فرزند است. پسر پس از رسیدن به ۱۵ سال تمام قمری و دختر پس از ۹ سال تمام قمری، از نظر شرعی بالغ شناخته می‌ شوند و پس از آن دادگاه به تمایل فرزند نیز توجه می‌کند. بنابراین در عمل، فرزند پسر بعد از ۱۵ سالگی در انتخاب محل زندگی آزادی بیشتری دارد، در حالی که این آزادی برای دختر از ۹ سالگی مطرح می‌شود.

نحوه گرفتن حضانت فرزند پسر توسط مادر

طبق قانون، حضانت فرزند پسر تا 7 سالگی به طور طبیعی با مادر است و در این مدت نیازی به پیگیری خاصی از سمت او وجود ندارد. اما بعد از 7 سالگی حضانت به پدر منتقل می شود. با این حال اگر شرایطی مانند اعتیاد پدر، ناتوانی در تامین امنیت و آرامش کودک، یا سوء رفتار وجود داشته باشد، مادر می تواند با مراجعه به دادگاه و طی کردن مراحل قانونی، حضانت فرزند پسر را بعد از 7 سالگی هم به عهده بگیرد. در ادامه مواردی که مادر می تواند حضانت فرزند را از پدر بگیرد، قرار داده شده است:

• اعتیاد پدر به مواد مخدر یا مشروبات الکلی

• ابتلا به بیماری‌های روانی یا جسمی که مانع مراقبت درست از فرزند شود

• سوء رفتار و خشونت نسبت به فرزند یا دیگران

• عدم تامین امنیت و آرامش کودک در محیط زندگی پدر

• فقدان توانایی مالی یا اخلاقی برای نگهداری از فرزند

در چنین شرایطی مادر می تواند با مراجعه به دادگاه و اثبات این موارد، حضانت فرزند پسر را دریافت کند. اما مادر در این شرایط چه مراحلی را باید طی کند؟

بیشتر بخوانید: حضانت فرزند دختر

مراحل گرفتن حضانت فرزند پسر توسط مادر

حضانت فرزند پسر در طلاق توافقی چگونه است؟

در طلاق توافقی، پدر و مادر می توانند درباره حضانت فرزند پسر به صورت مشترک به توافق برسند و آن را در متن توافقنامه ثبت کنند. معمولا حضانت تا 7 سالگی با مادر و پس از آن با پدر خواهد بود. اما اگر والدین شرایط دیگری را به نفع کودک در نظر بگیرند و دادگاه هم آن را تایید کند، همان توافق اجرا می شود. در این حالت چون تصمیم گیری براساس تفاهم والدین است، مسیر قانونی بسیار سریع تر پیش می رود و از ایجاد اختلافات طولانی جلوگیری می شود. البته توصیه می شود برای تنظیم دقیق توافقنامه و جلوگیری از مشکلات بعدی، از مشاوره یک وکیل خانواده استفاده شود. در این شرایط اگر تصمیم شما به سود فرزند پسر خود باشد، دادگاه توافق شما را تایید خواهد کرد.

ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی: «هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای نزدیکان طفل یا قیم یا به تقاضای رئیس حوزه قضایی، هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.»

حضانت فرزند پسر پس از فوت مادر

اگر مادر فوت کند، طبق قانون حضانت فرزند پسر به پدر منتقل می شود. در این حالت پدر به عنوان ولی قهری، هم مسئولیت قانونی و هم وظیفه اخلاقی نگهداری از فرزند را بر عهده دارد. تنها در صورتی که پدر صلاحیت لازم برای حضانت نداشته باشد (مثل اعتیاد یا عدم توانایی در تامین امنیت و آرامش کودک)، دادگاه می تواند حضانت را به شخص دیگری مانند مادربزرگ یا سایر اقوام بسپارد.

حضانت فرزند پسر پس از فوت پدر

در صورت فوت پدر، حضانت فرزند پسر به مادر داده می شود. مادر در این شرایط سرپرست اصلی فرزند خواهد بود و قانون به او اولویت داده است. البته ولایت قهری یا امور مالی کودک همچنان بر عهده جد پدری (پدربزرگ) خواهد بود، اما از نظر نگهداری و زندگی روزمره، حضانت به مادر تعلق می گیرد؛ مگر اینکه دادگاه تشخیص دهد مادر صلاحیت لازم را ندارد.

نتیجه‌گیری

حضانت فرزند پسر در ایران ترکیبی از قواعد قانونی و تشخیص مصلحت کودک توسط دادگاه است. قانون مسیر اصلی را مشخص کرده (مادر تا ۷ سال، پدر تا ۱۵ سال، بعد از آن انتخاب با فرزند) اما در عمل، شرایط خانوادگی، سلامت روحی و جسمی والدین، و مصلحت کودک می‌تواند مسیر را تغییر دهد. بنابراین والدینی که درگیر موضوع حضانت هستند، باید بدانند که: 1-حضانت فقط یک حق نیست، بلکه تکلیفی قانونی است. 2-مصلحت کودک همیشه مهم‌تر از خواسته والدین است. 3- دادگاه‌ ها در تصمیم‌گیری انعطاف‌پذیر هستند و صرفاً به قانون خشک اکتفا نمی‌ کنند.

سوالات متداول

آیا مادر می‌ تواند مانع ملاقات پدر با فرزند پسر شود؟

خیر. حق ملاقات حتی اگر حضانت با یکی از والدین باشد، برای والد دیگر محفوظ است.

اگر پدر نفقه ندهد، حضانت از او گرفته می‌ شود؟

عدم پرداخت نفقه به‌تنهایی باعث سلب حضانت نمی‌شود، اما در صورت تکرار، دادگاه می‌تواند حضانت را تغییر دهد.

آیا فرزند پسر می‌ تواند خودش انتخاب کند؟

بله، بعد از ۱۵ سالگی اختیار با خودش است. قبل از آن، فقط در شرایط استثنایی (مصلحت کودک) ممکن است نظر او لحاظ شود.

در صورت فوت یکی از والدین، تکلیف حضانت فرزند پسر چیست؟

• اگر مادر فوت کند → حضانت فرزند پسر به پدر منتقل می‌شود.
• اگر پدر فوت کند → حضانت با مادر خواهد بود، مگر اینکه صلاحیت نداشته باشد.

اگر فرزند پسر ۱۲ ساله تمایل داشته باشد با مادر بماند، تکلیف چیست؟

در این سن قانوناً حضانت با پدر است، اما دادگاه تمایل فرزند را نیز در نظر می‌گیرد و در صورت وجود دلایل کافی، ممکن است به نفع مادر رأی دهد.