حق مالکیت جزو آن دسته از حقوقی است که مورد توجه خاص قانون گذار قرار گرفته است. خصوصاً این که اگر مالکیت نسبت به یک مال منقول باشد. شاید شما یا اطرافیان با این مسئله مواجه شده باشید که فردی به زور اقدام به تصرف نسبت به ملکی نموده باشد و شما به عنوان مالک بخواهید وی را از ملک تحت تصرف خود بیرون نمایید. در این زمینه، بحث طرح دعاوی تصرف از جمله خلع ید مطرح می شود. حال این که خلع ید چیست و برای طرح این دعوا در دادگاه، لازم است تا چه شرایطی رعایت شود و تفاوت آن با سایر دعاوی تصرف مانند تصرف عدوانی چیست، در این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی پاسخ این سوالات بپردازیم. همچنین در انتها می توانید از مشاوره رایگان وکیل ملکی درباره این موضوع بهره مند شوید.

معنی خلع ید چیست؟

خلع ید، تشکیل شده از دو بخش خلع و ید است که مفهوم کلمه نخست به معنای بیرون نمودن و معنای کلمه دوم، تصرف است. در راستای آشنایی با این مفهوم باید گفت که اگر فردی در مال مالک به صورت غیر قانونی، تصرف نماید و مالک در نهایت بخواهد تصرف وی را از ملک خارج نماید که با طرح دعوایی در دادگاه، این اقدام را انجام می دهد.

نکته حقوقی: غیر قانونی بودن تصرف در طرح چنین دعوایی به این معنا است که مالک هیچگونه اجازه ای به متصرف برای تصرف و استفاده از ملک را به وی نداده است و از طریق اثبات مالکیت و سایر شرایط می تواند متصرف را از ملک بیرون کند. در واقع مالک از دادگاه، تقاضا دارد که تصرف غیر قانونی متصرف را از ملک تحت مالکیت خود را از بین ببرد و او دیگر حق انجام این کار را نداشته باشد. در پروسه طرح دعوا مزبور، دادگاه این اختیار را دارد که با بررسی ادله و شرایط قانونی، اقدام به صدور حکمی نماید که در نهایت منجر به رفع تصرف و یا تجاوز در حریم ملک شخصی فرد خواهان گردد.

انواع خلع ید

زمینه طرح دعوا خلع ید، مربوط به زمانی است که فردی بدون مجوز قانونی یا اجازه از مالک اصلی مال، بخواهد تصرفی را در ملک داشته باشد. البته این قبیل تصرفات تنها از سوی فرد یا شخص عادی صورت نمی گیرد، بلکه می تواند از طرف یک نهاد یا سازمان باشد.

در هر صورت قانونگذار به منظور حفظ حقوق مالکیت افراد در اموال خود، اقامه این قبیل دعاوی را در نظر گرفته است که البته انواع و اقسام مختلفی دارد. گفتنی است که جنبه اصلی دعوا مزبور یک دعوا حقوقی است و دادگاه های عمومی و حقوقی نسبت به چنین درخواست هایی رسیدگی می کنند. البته دعوا تصرف عدوانی از دیگر انواع دعاوی تصرف، شباهت زیادی به دعوا خلع ید دارد که طبق قانون جرم انگاری شده است.

خلع از نوع امانی

این نوع از خلع ید همانطور که از نام آن پیدا است، ملکی به عنوان امانت در اختیار فردی که از مالک این عمل صورت می گیرد، داده شده و طی آن متصرف از استرداد ملک خودداری می نماید. غالبا چنین امانت ملکی طی قرارداد صورت می گیرد و طرفین مدت زمان اتمام تصرف و برگرداندن ملک را با هم توافق می کنند. با توجه به این که ید و تصرف در ملک به صورت امانی است و طبق قرارداد، مدت مشخصی برای آن تعریف شده است، در صورتی که متصرف تصمیمی برای تحویل ملک به مالک نداشته باشد، قانون این حق را به مالک داده است تا با ثبت دادخواست خلع ید علیه وی شکایت حقوقی نماید.

نکته حقوقی: در مورد این که اگر در متن قرارداد، مدت مشخصی برای تحویل ملک معین نشده باشد، ممکن است مالک برای احقاق حق خود با مشکل مواجه شود اما از آن جهت که به صورت مکتوب در قرارداد، امانی بودن ملک، ذکر شده است، امکان اقامه این دعوا وجود دارد.

خلع از نوع غاصبانه

مورد دیگر در ارتباط با تصرفات غیر قانونی و بدون اجازه مالک در ملک، تصرف به صورت غاصبانه و با توسل به زور است که هیچگونه توافق و مذاکره ای از قبل بین مالک و متصرف برای استفاده از ملک، نشده است. مالک به عنوان خواهان در دادگاه، ادعا می کند که تحت هیچ شرایطی اجازه ورود و تصرف در ملک به خوانده نداده است و وی با توسل به زور، این اقدام را انجام داده است. در این نوع از تصرف، پرونده ممکن است متصرف از نظر کیفری هم مورد پیگرد قانونی قرار گیرد و مجازات شود.

خلع ید ملک ورثه ای

خلع ید مشاعی چیست؟

شرایط قانونی اقامه دعوا خلع ید

دعاوی که ناشی از تصرف غیر قانونی در ملک افراد است، مهم ترین موضوعات مرتبط با آنها، شرایطی است که در قانون برای اقامه آنها در قانون عنوان شده است. دعوا خلع ید، یکسری شرایطی دارد که حتما شخص خواهان یا وکیل وی باید در اقامه آن، مدنظر قرار بدهند. به صرف این که فرد یا نهادی در ملکی، تصرف داشته باشند، مالک نمی تواند برای رفع تصرف آنها اقدام به ثبت شکایت نماید. حال این که طرح دعوا مزبور چه شرایطی دارد تا در نهایت دادگاه اقدام به صدور حکم به نفع خواهان طبق خواسته تعیین شده که همان رفع تصرف خوانده از ملک مورد نظر است، نماید، موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرد:

• مال مورد ادعا باید غیر منقول باشد.
• تصرف کامل یا استیلا نسبت به مال خواهان
• تصرف با زور و عدوان از طرف خوانده دعوا باشد.
• اثبات مالکیت از طرف خواهان دعوا صورت گیرد.

به صورت کلی برای این 4 شرط اساسی برای اثبات خلع ید است. به شما مخاطبان عزیز پیشنهاد می کنم حتماً قبل از برگزاری جلسات دادگاه با یک وکیل متخصص امور ملکی در این باره مشاوره داشته باشید. پیشنهاد ما به شما حمیدرضا ترجمان، با 24 سال تجربه در امور ملکی است.

برای دریافت نوبت فوری با شماره{09929994973} در تلگرام یا واتساپ در ارتباط باشید.

نکات حقوقی در طرح دعوا خلع ید

نکته اول این موضوع است که طرح دعاوی تصرف از جمله خلع ید، نسبت به مال غیر منقول صورت می گیرند. در واقع اگر فردی مثلا خودرو دیگری را غصب نموده باشد، مالک نمی تواند علیه او دعوا تصرف عدوانی یا تخلیه ید و موارد دیگر را اقامه کند. نکته بعدی آن است که مال مورد ادعا خواهان باید در تصرف شخص خوانده باشد و از لحاظ عرفی بتوان گفت که مال در اختیار خوانده قرار گرفته است.

تصرفی که خوانده در ملک خواهان انجام داده است، می بایست به صورت عدوانی یعنی با توسل به زور باشد. توسل به زور این مفهوم را دارد که خوانده از جانب مالک برای تصرف در مال، مجوزی ندارد و بدون در نظر گرفتن حقوق قانونی مالک، ملک را در تصرف خود قرار داده است.

مهم ترین مورد در این دعوا، اثبات مالکیت خواهان است. خواهان که مدعی است، شخص خوانده متصرف در مال تحت مالکیت وی است، در وهله اول باید ثابت کند که مالک قانونی این ملک است. اثبات حق مالکیت با ارائه سند رسمی صورت می گیرد.

دعوای خلع ید و تفاوت آن با دعوا تخلیه ید

دعاوی تصرف از لحاظ مفهومی شباهت زیادی با یکدیگر دارند و اغلب در طرح این دعاوی، دچار اشتباه می شوند. در واقع خواهان نمی داند که نسبت به تصرف صورت گرفته در مال خود اقدام به اقامه دعوا خلع یا تخلیه ید و یا تصرف عدوانی نماید.

از تفاوت دعوا خلع با تخلیه ید می توان به نحوه تصرف اشاره نمود. در دعوا خلع، متصرف با توسل به زور اقدام به تصرف در ملک می نماید و توافقی مبنی بر این تصرف با مالک نداشته است. اما در دعوا تخلیه، تصرف طی قرارداد با مالک صورت گرفته و مالک به دلیل عدم توجه خوانده نسبت به قرارداد و عدم تخلیه ملک در موعد مقرر، اقدام به شکایت می کند. از دیگر موارد تفاوت این دو دعوا می توان به ماهیت دعوا و مرجع رسیدگی کننده اشاره نمود.

مدارک مورد نیاز در طرح دعوا خلع ید

اقامه دعوا خلع ید مانند هر دعوا حقوقی، نیازمند ارائه مدارک و اسناد مشخص است تا در نهایت خواهان بتواند به حقوق قانونی خود برسد. این مدارک عبارتند از:

• تصویر اصل سند مالکیت
• مدارک هویتی
• استشهادیه
• اظهار نظر شهود
• نظر کارشناس
• مدارک مربوط به تحقیقات منطقه ای از ملک
• سایر مدارک و اسناد که نشان دهنده تصرف غیر قانونی خوانده است.

یکی از مشکلات عمده در این دعاوی، نبود سند رسمی ملک است که خواهان برای اثبات مالکیت با چالش های متعددی مواجه می شود. در هر صورت خواهان هر گونه مدرکی که می توان ثابت کننده ادعای وی باشد را بایستی ضمیمه دادخواست نموده و در اختیار دادگاه قرار دهد.

نمونه دادخواست خلع ید

در این نوع دادخواست ابتدا مشخصات خواهان و خوانده نوشته شده و سپس ستون مربوط به تعیین خواسته با عنوان صدور حکم مبنی بر خلع ید متصرف از ملک تحت مالکیت، عنوان می گردد. دلایل و منضمات دادخواست نیز در ارتباط با اسناد و مدارکی است که خواهان ارائه نموده است. نمونه شرح خواسته خلع ید به این صورت است:

« با احترام خدمت ریاست محترم دادگاه، احتراما به استحضار جنابعالی می رسانم که بنده مالک رسمی یک دستگاه آپارتمان با حق مالکیت قانونی شش دانگ طبق سند رسمی شماره … تنظیم شده در دفترخانه به شماره …. بوده و با اوجه به اسناد و مدارک ارائه شده نسبت به مالکیت اینجانب، هیچ گونه اجازه به خوانده نسبت به تصرف در ملک را نداده ام و وی با توسل به زور در ملک بنده سکونت دارد. لذا با توجه به حق قانونی اینجانب نسبت به ملک و در نظر گرفتن حقوق مالکیت و از طرفی تصرف غیر قانونی از طرف خوانده، تقاضای رفع تصرف از ملک مورد نظر و صدور حکمی شایسته را درخواست دارم.»

وکیل متخصص برای دعوا خلع ید

دعاوی تصرف نسبت به اموال غیر منقول با توجه به اهمیت موضوع حق مالکیت، بهتر است انجام مراحل دادرسی و طرح دعوا با همراهی وکیل دادگستری با تجربه و کاربلد باشد. در همین راستا اگر فردی در مال شما تصرف غیر قانونی داشته است و می خواهید هر چه سریع تر از راه قانونی نسبت به رفع تصرف وی اقدام نمایید، می توانید در این زمینه با تیم وکالتی ترجمان در ارتباط باشید.

برای دریافت مشاوره حقوقی و ارتباط با شناخته شده ترین وکلا کشور برای حل مشکلات خود در این زمینه از طریق راه های ارتباطی درج شده در سایت اقدام نمایید.

سخن نهایی

خلع ید به عنوان یکی از دعاوی حقوقی شناخته شده و البته با آمار بالا در مراجع قضایی محسوب می شود. در طرح این دعوا به یاد داشته باشید که در ابتدا باید حق مالکیت خود را نزد دادگاه به اثبات برسانید. بعد از اثبات این مورد می بایست نسبت به استیلا متصرف در ملک و عدوانی بودن تصرف، اقدام نمایید. بعد از اثبات این موارد، در نهایت دادگاه در صورت صحت اسناد و ادعای خواهان حکم به رفع تصرف خوانده و تحویل ملک از طرف خوانده به مالک صادر می نماید.

سوالات متداول

• حق اثبات مالکیت در اقامه دعوا خلع ید امری ضروری است؟

اثبات مالکیت از طریق ارائه سند رسمی قابل استعلام صورت می گیرد و ارائه آن برای طرح این دعوا امری ضروری است.

• امکان طرح دعوا تخلیه ید نسبت به وسیله نقلیه وجود دارد؟

امکان طرح چنین دعاوی تنها برای اموال غیر منقول امکان پذیر است.

• برای ثبت شکایت خلع ید نیاز به وکیل ماهر دارم چه راهکاری پیشنهاد می کنید؟

در راستای اقامه این دعوا از طریق وکیل دادگستری موسسه حقوقی وکیل ترجمان پیشنهاد می شود.

• خلع ید در صلاحیت کجاست؟

در صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم است.

• خلع ید مشاعی چیست؟

خلع ید مشاعی نوعی دعوای حقوقی است که در آن یک یا چند شریک مالک یک ملک مشاعی (مشترک) از دادگاه تقاضا می کنند ملک از تصرف شریک یا شریکانی که بدون رضایت آنها و بدون مجوز قانونی، به صورت انحصاری در آن مستقر شده و مانع استفاده سایر شرکا از سهم خود شده اند، خارج و تخلیه شود.