قدم به قدم دعوی خلع ید| مراحل رد آن| مدارک در سال 1404

خلع ید یکی از دعاوی مهم و پرکاربرد در حقوق ایران است که زمانی مطرح می شود که مالک قانونی یک ملک با تصرف غیرمجاز شخص دیگر مواجه شده باشد و بخواهد از مسیر دادگاه، ملک را از ید متصرف خارج کند. در عمل، بسیاری از پرونده های خلع ید به دلیل انتخاب نادرست دعوا، ضعف در مدارک یا ناآشنایی با رویه قضایی با شکست روبه رو می شوند؛ به همین دلیل مشورت با یک وکیل پایه یک دادگستری تهران که تجربه واقعی در پرونده های ملکی دارد، نقش تعیین کننده ای در موفقیت این دعوا دارد. خلع ید صرفا یک تعریف حقوقی ساده نیست، بلکه مجموعه ای از شرایط، ظرافت های قانونی و ملاحظات عملی دارد که اگر به درستی رعایت نشود، حتی مالک واقعی هم ممکن است رای به ضرر خود بگیرد. با ما در این مقاله همراه باشید تا به بررسی جامع و کامل این موضوع بپردازیم.

معنی خلع ید چیست؟

خلع ید یک دعوای کاملا حقوقی است که هدف آن پایان دادن به تصرف غیرقانونی یک مال غیرمنقول توسط شخصی است که نه مالک است و نه مجوز معتبر برای تصرف دارد. این دعوا زمانی مطرح می شود که مالک بتواند مالکیت رسمی خود را اثبات کند و همزمان نشان دهد متصرف، بدون اذن یا قرارداد معتبر ملک را در اختیار گرفته یا در آن باقی مانده است. در عمل، خلع ید زمانی انتخاب درستی است که اختلاف صرفا بر سر مالکیت و تصرف باشد، نه تخلیه قراردادی، نه دعوای کیفری، و نه اختلافات ناشی از شراکت یا روابط پیچیده تر که دعوای مستقل می طلبند. نکته مهم این است که دادگاه در خلع ید به نیت، حسن یا سوء نیت متصرف کاری ندارد. معیار اصلی فقط سند رسمی مالکیت و غیرمجاز بودن تصرف است.

تعریف خلع ید به زبان ساده حقوقی: اگر بخواهیم خلع ید را بدون پیچیدگی حقوقی توضیح دهیم، خلع ید یعنی بیرون کردن متصرف غیرمجاز از ملکی که مالک رسمی آن شخص دیگری است. دادگاه در این دعوا بررسی می کند چه کسی مالک است و چه کسی بدون حق در ملک مانده است. اگر مالکیت خواهان ثابت شود و تصرف خوانده فاقد مبنای قانونی باشد، حکم خلع ید صادر می شود.

خلع ید فقط مخصوص ملک است یا مال منقول هم شامل می شود؟

بر اساس رویه غالب قضایی و برداشت عملی از قانون مدنی، دعوای خلع ید عملا مختص اموال غیرمنقول مثل زمین، آپارتمان، خانه، مغازه و باغ است. دلیل این موضوع روشن است. خلع ید بر پایه مالکیت رسمی ثبت شده شکل می گیرد و این نوع مالکیت به صورت شفاف فقط در املاک غیرمنقول وجود دارد. در مورد اموال منقول، اگر تصرف غیرقانونی وجود داشته باشد، راهکار حقوقی معمولا دعوای استرداد مال یا مطالبه عین مال است، نه خلع ید. طرح خلع ید برای مال منقول در اغلب موارد با قرار رد دعوا مواجه می شود.

تفاوت خلع ید و استرداد مال

خلع ید و استرداد مال در ظاهر شبیه هم به نظر می رسند، اما از نظر ماهیت حقوقی و کاربرد عملی تفاوت جدی دارند. خلع ید مخصوص اموال غیرمنقول مثل زمین، خانه، مغازه و باغ است. یعنی جایی که مالک، ملک را در اختیار داشته اما شخص دیگری بدون مجوز قانونی آن را تصرف کرده و حاضر به تخلیه نیست. در این دعوا، اصل اختلاف بر سر تصرف ملک است و دادگاه فقط زمانی وارد رسیدگی می شود که مالکیت رسمی خواهان احراز شود.

در مقابل، استرداد مال بیشتر در اموال منقول کاربرد دارد؛ مثل خودرو، طلا، اسناد یا هر مالی که قابلیت جابجایی دارد. در دعوای استرداد مال، تمرکز دادگاه روی این موضوع است که مال به صورت امانی، قرضی یا موقت در اختیار خوانده قرار گرفته و اکنون باید به صاحب آن برگردانده شود. برخلاف خلع ید، داشتن سند رسمی مالکیت در استرداد مال همیشه شرط قطعی نیست و گاهی قرارداد، رسید یا حتی شهادت شهود کفایت می کند.

نکته مهمی که در عمل باعث رد بسیاری از دادخواست ها می شود این است که بعضی افراد به اشتباه برای پس گرفتن ملک، دعوای استرداد مال مطرح می کنند. دادگاه در این موارد بدون ورود ماهوی، دعوا را رد می کند چون ابزار حقوقی اشتباه انتخاب شده است.

تفاوت خلع ید و رفع تصرف عدوانی

خلع ید و رفع تصرف عدوانی هر دو برای مقابله با تصرف غیرقانونی ملک استفاده می شوند، اما فلسفه و مسیر رسیدگی آن ها کاملا متفاوت است. خلع ید یک دعوای مالک محور است. یعنی خواهان باید مالک رسمی ملک باشد و سند مالکیت را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه هم وارد بررسی مالکیت می شود و اگر مالکیت ثابت شود، حکم به خلع ید صادر می کند.

اما رفع تصرف عدوانی یک دعوای تصرف محور است، نه مالک محور. در این دعوا، دادگاه بررسی نمی کند مالک واقعی چه کسی است، بلکه فقط به این موضوع توجه دارد که چه کسی قبلا متصرف بوده و چه کسی به صورت عدوانی و بدون رضایت، ملک را از تصرف او خارج کرده است. به همین دلیل، حتی کسی که سند رسمی ندارد اما سابقه تصرف دارد، می تواند دعوای رفع تصرف عدوانی مطرح کند. اشتباه رایج این است که مالک دارای سند رسمی، بدون توجه به شرایط پرونده، مستقیم خلع ید مطرح می کند؛ در حالی که اگر عنصر سبق تصرف و عدوانی بودن تصرف جدید وجود داشته باشد، رفع تصرف عدوانی می تواند نتیجه سریع تر و کم هزینه تری داشته باشد.

شرایط قانونی اقامه دعوا خلع ید

دعوای خلع ید از نگاه دادگاه یک دعوای کاملا مالک محور است. یعنی قاضی قبل از هر چیز بررسی می کند آیا خواهان واقعا مالک رسمی ملک است یا نه و آیا تصرف خوانده بدون مجوز قانونی انجام شده یا خیر. اگر حتی یکی از شرایط اصلی وجود نداشته باشد، دعوا بدون ورود به ماهیت رد می شود. تجربه پرونده های واقعی نشان می دهد بیشترین شکست ها در خلع ید به دلیل نادیده گرفتن همین شروط ساده ولی حیاتی است.در ادامه، شرایط اصلی طرح دعوای خلع ید به صورت شفاف و کاربردی توضیح داده می شود.

• مالکیت رسمی خواهان بر ملک: اولین و مهم ترین شرط، اثبات مالکیت رسمی است. دادگاه فقط سند رسمی صادره از اداره ثبت را به عنوان دلیل مالکیت می پذیرد. قولنامه، مبایعه نامه عادی یا حتی شهادت شهود برای اثبات مالکیت در خلع ید کافی نیست. اگر مالکیت رسمی وجود نداشته باشد، مسیر درست دعوا الزام به تنظیم سند رسمی یا اثبات مالکیت است، نه خلع ید.
• تصرف فعلی و غیرمجاز خوانده: باید ثابت شود خوانده در حال حاضر ملک را در تصرف دارد و این تصرف بدون اجازه قانونی مالک انجام شده است. اگر تصرف پایان یافته باشد یا ملک در ید شخص دیگری باشد، دعوای خلع ید علیه فرد اشتباه مطرح می شود و نتیجه ای نخواهد داشت.
• نبود رابطه قراردادی معتبر بین طرفین: خلع ید زمانی مطرح می شود که هیچ قرارداد معتبری مثل اجاره، صلح یا اذن قانونی میان مالک و متصرف وجود نداشته باشد. اگر قراردادی وجود داشته اما منقضی شده، ابتدا باید انقضای آن به صورت روشن اثبات شود. در غیر این صورت، دادگاه دعوا را خلع ید تشخیص نمی دهد.
• غیرمنقول بودن مال مورد دعوا: خلع ید مخصوص اموال غیرمنقول مانند زمین، خانه، آپارتمان و مغازه است. اگر موضوع دعوا مال منقول باشد، عنوان حقوقی خلع ید اشتباه است و باید از دعوای استرداد مال استفاده شود.
• احراز تصرف عدوانی از نگاه حقوقی: عدوانی بودن تصرف به این معناست که تصرف بدون رضایت مالک و بدون مجوز قانونی انجام شده باشد. حتی اگر خوانده ادعا کند سال ها در ملک بوده، این موضوع به تنهایی مانع خلع ید نمی شود، مگر اینکه دلیل قانونی معتبر ارائه شود.
• تعیین صحیح خوانده دعوا: دعوای خلع ید باید علیه شخصی مطرح شود که ملک در تصرف واقعی اوست. طرح دعوا علیه مالک قبلی، شریک سابق یا شخصی که ملک را تخلیه کرده، باعث رد دادخواست می شود.

مراحل طرح دعوای خلع ید از ابتدا تا اجرای حکم

دعوای خلع ید اگر درست و اصولی جلو نرود، حتی با وجود حق قانونی، ممکن است ماه ها یا حتی سال ها معطل بماند یا به رد دادخواست ختم شود. تجربه عملی پرونده های خلع ید نشان می دهد که رعایت ترتیب مراحل، انتخاب مرجع صالح و ارائه مدارک کامل، نقش تعیین کننده در نتیجه دارد. در ادامه، مراحل را به صورت کاربردی و مرحله به مرحله بررسی می کنیم و هم زمان مدارک لازم و مراجع ذی صلاح را نیز توضیح خواهیم داد.

مرحله ۱: بررسی وضعیت حقوقی ملک و مدارک مورد نیاز

پیش از هر اقدامی باید وضعیت مالکیت، نوع تصرف خوانده و سابقه حقوقی ملک به دقت بررسی شود. اگر سند رسمی مالکیت وجود نداشته باشد یا رابطه قراردادی معتبر میان طرفین برقرار باشد، طرح دعوای خلع ید با ریسک جدی مواجه می شود. در این مرحله مشخص می شود که اساسا خلع ید دعوای درست است یا باید به سراغ مسیر دیگری مانند تخلیه ید یا الزام به تنظیم سند رفت.

همچنین در تهیه مدارک مورد نیاز نیز مهم ترین نکته، مالکیت رسمی و قطعی ملک است. بدون سند رسمی، دعوا از ابتدا با ریسک بالا همراه است. همچنین باید احراز شود که تصرف خوانده بدون مجوز قانونی و بدون قرارداد معتبر انجام شده است. در همین مرحله، تعیین ارزش خواسته برای محاسبه هزینه دادرسی نیز انجام می شود.

مرحله ۲: مشاوره با وکیل برای خلع ید

این مرحله نقطه تفاوت پرونده موفق با پرونده فرسایشی است. مشاوره با وکیل متخصص خلع ید باعث می شود نوع دعوا، خواسته ها، نحوه تقویم ارزش ملک، امکان مطالبه اجرت المثل و حتی استراتژی دفاع احتمالی خوانده از قبل پیش بینی شود. تجربه نشان داده تنظیم نادرست دادخواست یا انتخاب اشتباه مرجع رسیدگی، زمان پرونده را چند برابر می کند. در این مرحله، تیم حقوقی وکیل ترجمان، با سابقه 25 سال فعالیت عملی در دعاوی ملکی در تهران و کرج، پرونده را از نظر حقوقی، اجرایی و حتی احتمال اطاله دادرسی بررسی می کند تا دعوا از ابتدا روی مسیر درست قرار بگیرد.

مرحله ۳: ثبت دادخواست خلع ید

پس از نهایی شدن استراتژی، دادخواست خلع ید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت می شود. در این دادخواست باید مشخصات دقیق ملک، طرفین دعوا، دلایل مالکیت و نوع تصرف غیرمجاز به صورت شفاف درج شود. کوچک ترین ابهام در این مرحله می تواند دستاویز دفاع خوانده شود. مرجع صالح رسیدگی در دعوای خلع ید، دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک است و نه محل اقامت خواهان یا خوانده. در ادامه نمونه دادخواست خلع ید قرار داده شده است:

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شهرستان …

با سلام
اینجانب … فرزند … به شماره ملی … به استحضار می رساند:

۱. به موجب سند مالکیت رسمی شماره … صادره از اداره ثبت اسناد و املاک …، مالک شش دانگ یک قطعه ملک به نشانی … می باشم.
۲. خوانده بدون اذن و مجوز قانونی، ملک مذکور را در تصرف خود قرار داده و علی رغم مراجعات مکرر، از رفع تصرف خودداری کرده است.
۳. هیچ گونه رابطه قراردادی معتبر میان اینجانب و خوانده وجود نداشته و تصرف صورت گرفته کاملا غیرمجاز است.

لذا با عنایت به مواد ۳۰، ۳۱ و ۳۰۸ قانون مدنی و مستندات پیوست، صدور حکم به خلع ید خوانده از ملک مورد دعوا به انضمام اجرت المثل ایام تصرف و کلیه خسارات دادرسی مورد استدعاست.

امضا
نام و نام خانوادگی
تاریخ

مرحله ۴: رسیدگی دادگاه و دفاعیات طرفین

در این مرحله دادگاه به بررسی اسناد مالکیت، دلایل تصرف، دفاعیات خوانده و در صورت نیاز ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری اقدام می کند. ادعاهایی مانند وجود قرارداد، اذن مالک یا مالکیت خوانده معمولا در این مرحله مطرح می شوند. تسلط بر رویه قضایی و نحوه پاسخ به این دفاعیات نقش کلیدی در صدور رای دارد.

مرحله ۵: صدور رای و قطعیت حکم و اجرای حکم

در صورت احراز مالکیت رسمی خواهان و تصرف غیرمجاز خوانده، دادگاه حکم به خلع ید صادر می کند. این رای پس از طی مهلت های قانونی و در صورت عدم نقض در تجدیدنظر، قطعی می شود. همزمان امکان صدور حکم اجرت المثل ایام تصرف نیز وجود دارد، اگر در دادخواست مطالبه شده باشد. پس از قطعیت رای، پرونده وارد واحد اجرای احکام مدنی می شود. اجرای حکم با حضور مامور اجرا و در صورت لزوم نیروی انتظامی انجام می گیرد. اگر متصرف مقاومت کند یا ملک را تخریب کرده باشد، ضمانت اجراهای قانونی اعمال می شود و حتی امکان طرح دعاوی تبعی نیز وجود دارد.

نحوه اجرای حکم خلع ید و برخورد با مقاومت متصرف

بعد از قطعی شدن رای خلع ید، پرونده وارد مرحله ای می شود که از نظر بسیاری از مالکان، حساس ترین بخش دعوا محسوب می شود. در گام اول، مالک یا وکیل قانونی باید تقاضای صدور اجراییه را از دادگاه صادرکننده رای ثبت کند. پس از صدور اجراییه، پرونده به واحد اجرای احکام مدنی ارجاع داده می شود. اجرای احکام موظف است به متصرف ابلاغ رسمی بدهد و مهلت قانونی برای تخلیه و رفع تصرف تعیین کند.

اگر متصرف در مهلت مقرر ملک را تخلیه نکند، اجرای احکام وارد مرحله اقدام قهری می شود. در این مرحله، مامور اجرا با هماهنگی نیروی انتظامی در محل حاضر می شود و ملک به صورت رسمی تحویل مالک داده می شود. نکته مهم این است که اجرای حکم خلع ید نیاز به رضایت متصرف ندارد و مقاومت لفظی یا عدم همکاری او مانع اجرا نخواهد بود.

در مواردی که متصرف مقاومت فیزیکی کند، مانع ورود مامور اجرا شود یا اقدام به ایجاد درگیری کند، موضوع جنبه انتظامی و حتی کیفری پیدا می کند. در این شرایط، نیروی انتظامی موظف به تامین امنیت اجرای حکم است و در صورت لزوم، صورتجلسه مقاومت تنظیم می شود. این صورتجلسه می تواند مبنای تعقیب کیفری متصرف به دلیل تمرد از دستور قانونی باشد.

نکات حقوقی در طرح دعوا خلع ید

نکته اول این موضوع است که طرح دعاوی تصرف از جمله خلع ید، نسبت به مال غیر منقول صورت می گیرند. در واقع اگر فردی مثلا خودرو دیگری را غصب نموده باشد، مالک نمی تواند علیه او دعوا تصرف عدوانی یا تخلیه ید و موارد دیگر را اقامه کند. نکته بعدی آن است که مال مورد ادعا خواهان باید در تصرف شخص خوانده باشد و از لحاظ عرفی بتوان گفت که مال در اختیار خوانده قرار گرفته است. تصرفی که خوانده در ملک خواهان انجام داده است، می بایست به صورت عدوانی یعنی با توسل به زور باشد. توسل به زور این مفهوم را دارد که خوانده از جانب مالک برای تصرف در مال، مجوزی ندارد و بدون در نظر گرفتن حقوق قانونی مالک، ملک را در تصرف خود قرار داده است. مهم ترین مورد در این دعوا، اثبات مالکیت خواهان است. خواهان که مدعی است، شخص خوانده متصرف در مال تحت مالکیت وی است، در وهله اول باید ثابت کند که مالک قانونی این ملک است. اثبات حق مالکیت با ارائه سند رسمی صورت می گیرد.

دفاعیات رایج در پرونده های خلع ید

در دعوای خلع ید، فقط خواهان نیست که باید ادله قوی ارائه دهد. در عمل، بخش مهمی از سرنوشت پرونده به دفاعیات خوانده گره می خورد. تجربه عملی پرونده های خلع ید نشان می دهد بیشتر این دفاعیات تکراری هستند، اما اگر درست مدیریت نشوند، می توانند منجر به اطاله دادرسی یا حتی رد دعوا شوند. در ادامه، مهم ترین دفاعیات رایج در این پرونده ها بررسی می شود؛ همان چیزهایی که دادگاه ها هر روز با آن مواجه اند.

1. ادعای مالکیت توسط خوانده: خوانده معمولا با ارائه سند عادی، قولنامه، مبایعه نامه یا حتی شهادت شهود تلاش می کند اصل مالکیت خواهان را زیر سوال ببرد. در رویه قضایی، اگر خواهان سند رسمی داشته باشد، این دفاع معمولا موثر نیست. اما در مواردی که سند رسمی وجود ندارد یا ملک سابقه ثبتی ناقص دارد، این دفاع می تواند روند رسیدگی را پیچیده کند و دادگاه را به سمت بررسی مالکیت سوق دهد.
2. ادعای وجود قرارداد معتبر: دفاع شایع دیگر، استناد به قرارداد است. خوانده ممکن است ادعا کند تصرف ملک بر اساس اجاره نامه، قرارداد مشارکت، اذن مالک یا توافق شفاهی بوده است. اگر دادگاه به این نتیجه برسد که رابطه قراردادی معتبر وجود دارد، دعوای خلع ید اصولا قابل استماع نخواهد بود و مسیر صحیح، تخلیه ید یا مطالبه تعهدات قراردادی است. به همین دلیل بررسی اعتبار، مدت و حدود قرارداد نقش تعیین کننده دارد.
3. ادعای اذن یا اجازه مالک: در بسیاری از پرونده ها، خوانده دفاع را بر پایه اذن قبلی مالک بنا می کندو مثل اجازه سکونت، استفاده موقت یا نگهداری ملک. دادگاه در این حالت بررسی می کند که آیا این اذن همچنان معتبر است یا خیر. اگر ثابت شود اذن سلب شده یا مدت آن پایان یافته، تصرف از حالت مجاز خارج شده و زمینه صدور حکم خلع ید فراهم می شود.
4. ادعای مالکیت مشاعی یا شراکت: در املاک مشاع، خوانده ممکن است مدعی شود که خود شریک ملک است و تصرف او تصرف غاصبانه محسوب نمی شود. این دفاع در صورتی موثر است که سهم مشاع خوانده احراز شود. با این حال، رویه دادگاه ها نشان می دهد حتی شریک نیز حق تصرف انحصاری و مانع شدن از استفاده سایر شرکا را ندارد و در شرایط خاص، خلع ید مشاعی علیه شریک متصرف قابل طرح است.
5. ادعای مرور زمان عرفی یا تصرف طولانی مدت: برخی خواندگان به تصرف طولانی مدت استناد می کنند و تصور دارند که گذشت زمان باعث ایجاد حق مالکیت یا حق تصرف می شود. در حقوق ایران، مرور زمان مسقط مالکیت در دعاوی ملکی پذیرفته نشده است. بنابراین این دفاع از نظر حقوقی ارزش بالایی ندارد.
6. ادعای عدم صلاحیت دادگاه: گاهی خوانده با طرح ایراد شکلی، صلاحیت دادگاه را زیر سوال می برد؛ مثلا ادعا می کند دادگاه محل طرح دعوا صالح نیست یا دعوا باید در مرجع دیگری رسیدگی شود.
7. ادعای ناقص بودن دادخواست یا مدارک: از دیگر دفاعیات رایج، ایراد به نقص دادخواست، عدم تقویم صحیح خواسته، نقص مدارک یا عدم پیوست سند مالکیت است. این دفاع معمولا برای خریدن زمان استفاده می شود.

هزینه دادرسی و مدت زمان دعوای خلع ید

در دعوای خلع ید، دو عامل برای اغلب افراد تعیین کننده است. هزینه ای که باید پرداخت شود و مدتی که باید منتظر نتیجه ماند. از نظر حقوقی، خلع ید جزو دعاوی مالی محسوب می شود و هزینه دادرسی بر اساس ارزش خواسته محاسبه می شود، نه صرفا نوع دعوا. این یعنی هرچه ارزش ملک بالاتر باشد، هزینه دادرسی هم افزایش پیدا می کند. از طرف دیگر، مدت زمان رسیدگی به دعوای خلع ید به عوامل متعددی وابسته است؛ از جمله شلوغی شعبه، دفاعیات خوانده، نیاز به کارشناسی، اعتراض به رای و مرحله تجدیدنظر. در عمل، پرونده هایی که بدون نقص در مدارک و با استراتژی درست مطرح می شوند، زمان بسیار کوتاه تری نسبت به پرونده های شتاب زده یا اشتباه دارند. در ادامه در جذول زیر به صورت کامل مدت زمان و هزینه خلع ید بررسی شده است.

وکیل متخصص برای دعوا خلع ید

دعاوی تصرف نسبت به اموال غیر منقول با توجه به اهمیت موضوع حق مالکیت، بهتر است انجام مراحل دادرسی و طرح دعوا با همراهی وکیل دادگستری با تجربه و کاربلد باشد. در همین راستا اگر فردی در مال شما تصرف غیر قانونی داشته است و می خواهید هر چه سریع تر از راه قانونی نسبت به رفع تصرف وی اقدام نمایید، می توانید در این زمینه با تیم وکالتی ترجمان در ارتباط باشید. برای دریافت مشاوره حقوقی و ارتباط با شناخته شده ترین وکلا کشور برای حل مشکلات خود در این زمینه از طریق راه های ارتباطی درج شده در سایت اقدام نمایید.

سخن نهایی

خلع ید به عنوان یکی از دعاوی حقوقی شناخته شده و البته با آمار بالا در مراجع قضایی محسوب می شود. در طرح این دعوا به یاد داشته باشید که در ابتدا باید حق مالکیت خود را نزد دادگاه به اثبات برسانید. بعد از اثبات این مورد می بایست نسبت به استیلا متصرف در ملک و عدوانی بودن تصرف، اقدام نمایید. بعد از اثبات این موارد، در نهایت دادگاه در صورت صحت اسناد و ادعای خواهان حکم به رفع تصرف خوانده و تحویل ملک از طرف خوانده به مالک صادر می نماید.

سوالات متداول برای خلع ید

• خلع ید یعنی چه به زبان ساده؟
  خلع ید یعنی بیرون کردن شخصی که بدون حق قانونی ملکی را در تصرف دارد، آن هم به درخواست مالک رسمی و با حکم دادگاه. هدف اصلی بازگرداندن ملک به وضعیت قانونی است، نه تنبیه متصرف.
• خلع ید چقدر زمان می برد؟
  مدت زمان خلع ید بسته به شلوغی دادگاه، دفاعیات خوانده و وجود یا عدم وجود وکیل متفاوت است، اما به طور معمول بین چند ماه تا بیش از یک سال طول می کشد. وجود سند رسمی و دفاع منسجم نقش مهمی در کوتاه شدن روند دارد.
• هزینه خلع ید چقدر است؟
  هزینه دادرسی بر اساس ارزش منطقه ای ملک محاسبه می شود و شامل هزینه ثبت دادخواست، کارشناسی و اجرای حکم است. در صورت ناتوانی مالی، امکان درخواست اعسار وجود دارد.
• آیا بدون سند رسمی می شود خلع ید گرفت؟
  در اغلب موارد خیر. دعوای خلع ید مبتنی بر مالکیت رسمی است و بدون سند رسمی احتمال رد دادخواست بسیار بالا است. در این شرایط معمولا باید از دعوای دیگری استفاده شود.
• خلع ید از ملک مشاع چگونه است؟
  در ملک مشاع، هر شریک می تواند علیه متصرف غیرمجاز دعوای خلع ید مطرح کند، حتی اگر متصرف یکی از شرکا باشد، به شرطی که تصرف خارج از حدود سهم و بدون اذن سایر شرکا انجام شده باشد.
• تفاوت خلع ید و تخلیه ید چیست؟
  خلع ید زمانی مطرح می شود که هیچ رابطه قراردادی معتبری وجود ندارد، اما تخلیه ید مخصوص مواردی است که قرارداد اجاره یا مشابه آن وجود داشته و منقضی یا فسخ شده است.
• آیا خلع ید شامل زمین می شود؟
  بله. خلع ید فقط مخصوص ساختمان نیست و زمین، باغ، زمین کشاورزی و هر مال غیرمنقول دیگر را نیز شامل می شود.
• خلع ید علیه وراث ممکن است؟
  بله. اگر وراث بدون رضایت سایر ورثه یا خارج از حدود قانونی ملک را تصرف کرده باشند، دعوای خلع ید علیه آن ها قابل طرح است.
• خلع ید بهتر است یا تصرف عدوانی؟
  اگر مالکیت رسمی وجود دارد، خلع ید مسیر مطمئن تری است. تصرف عدوانی بیشتر برای زمانی مناسب است که سرعت مهم تر از اثبات مالکیت باشد یا سند رسمی در دسترس نباشد.
• بعد از صدور حکم خلع ید چه می شود؟
  پس از قطعیت حکم، پرونده وارد مرحله اجرای احکام می شود و ملک با دستور قانونی تخلیه و تحویل مالک می گردد. در صورت مقاومت متصرف، از ضمانت اجراهای قانونی استفاده می شود.
• آیا خلع ید کیفری است یا حقوقی؟
  خلع ید یک دعوای کاملا حقوقی است. جنبه کیفری ندارد مگر این که رفتار متصرف عنوان مجرمانه جداگانه داشته باشد.
• اگر خوانده ملک را تخریب کند چه می شود؟
  در این حالت، علاوه بر خلع ید، امکان مطالبه خسارت و حتی پیگیری کیفری بابت تخریب وجود دارد و دادگاه موضوع را جداگانه بررسی می کند.