بحث تقسیم اموال متوفی بعد از فوت وی تنها اختصاص به پدر یا مادر خانواده نیست، بلکه در صورت فوت فرزندان نیز باید شیوه تقسیم اموال آنها مشخص شود. در موضوعات مربوط به ارث، روال کلی به این صورت است که والدین قبل از فرزندان فوت می کنند و در نهایت اموال آنها به ورثه می رسد. اما در مواقعی نیز عکس این موضوع رخ می دهد و فرزند پیش از والد، فوت نموده و حال سوالات مختلف حقوقی زیادی مطرح می شود که مثلا دارایی متوفی به چه کسانی و تا چه میزان می رسد. به همین جهت، قصد داریم تا در این مقاله به بررسی موضوع انحصار وراثت پسر و نکات حقوقی مربوط به آن بپردازیم. در انتها با معرفی حمیدرضا ترجمان،وکیل پایه یک دادگستری، با 24 سال تجربه در امور انحصار وراثت، شما را در این مسیر یاری خواهیم کرد.
انحصار وراثت پسر چیست؟
یکی از روش های قانونی که به وسیله آن ورثه می توانند اموال متوفی که در نهایت متعلق به آن ها است را تقسیم کنند. انحصار وراثت تنها برای اموال پدر نیست، بلکه شامل فرزندان پسر و دختر نیز می شود. منظور از انحصار وراثت پسر این است که فرزند پسر یکسری اموالی دارد که باید بعد از فوت وی، نحوه انتقال و تقسیم این اموال به کسانی که از او ارث می برند، مشخص شود.
نکته حقوقی 1: برای تقسیم اموال متوفی نیز ورثه باید مراحل قانونی آن را طی کنند تا در نهایت طی یک گواهی، تعداد ورثه و سهم آن ها از کل دارایی فرزند پسر، تعیین گردد. انجام این مراحل به کمک وکیل دادگستری انجام می شود و ورثه می توانند با اعطای وکالت به وکیل ماهر و با تجربه در امور حقوقی، طی کردن این پروسه را در اختیار وی قرار دهند.
برای دریافت نوبت فوری درباره با شماره{09929994973} در تلگرام یا واتساپ در ارتباط باشید.
حالت های مختلف انحصار وراثت پسر
موضوعات مرتبط با ارث همواره به این صورت نیست که ابتدا پدر فوت می کند و فرزندان به عنوان ورثه از اموال او سهم می برند. بلکه در برخی از پرونده های ارث نیز شاهد آن هستیم که فرزند پسر فوت کرده و حتی والدین او از اموال وی ارث می برند که از لحاظ حقوقی مصادیق مختلفی را می توان برای آن در نظر گرفت. این موضوع بستگی دارد که در زمان فوت پسر، پدر و مادر متوفی یا یکی از آنها در قید حیات است و یا متوفی فرزند یا فرزندانی دارد. در واقع بررسی این قضیه تاثیر زیادی در نحوه تقسیم اموال فرزند فوت شده بین ورثه دارد. حال مصادیقی کلی که برای تقسیم اموال پسر فوت شده بین ورثه، قابل تصور است. عبارتند از:
- زنده بودن والدین با فرض نبود فرزندان متوفی
- زنده بودن فرزندان متوفی(فرزند پسر) بدون در نظر گرفتن پدر و مادر
- زنده بودن پدر و مادر و وجود داشتن فرزندان متوفی
- تقسیم ارث به همسر متوفی
در ادامه قصد داریم که هر یک از این چهار حالت که با فرض زنده یا نبودن والدین و در صورت ازدواج متوفی و داشتن فرزند را به صورت مجزا مورد بررسی قرار دهیم.
نکته حقوقی 2: یکی از موانع ارث، نسب نامشروع یا همان فرزند حاصل از رابطه نامشروع است که منجر به عدم ارث بری یا ممنوعیت رابطه توارث است.
بیشتر بخوانید: انحصار وراثت مادر فوت شده
تقسیم ارث پسر با فرض وجود والدین
یکی از حالت های انحصار وراثت پسر، وجود والدین و نبود فرزند متوفی است. در واقع می خواهیم در این بخش بررسی کنیم که اگر در زمان فوت پسر، پدر و مادر وی یا یکی از آنها در قیات حیات باشند و متوفی نیز فرزندی نداشته باشد، نحوه تقسیم اموال پسر بین آنها به چه شکلی خواهد بود. قبل از بررسی این موضوع باید عنوان کرد که والدین جزو طبقه اول از درجات ارث هستند و در هر صورت نسبت به ارث فرزند خود در اولویت هستند. البته که در این طبقه، اولاد متوفی نیز سهم الارث دارند که البته فرض اول ما برای بررسی، وجود داشتن والدین و عدم بودن فرزندان متوفی برای تقسیم ارث است.
تقسیم ارث فرزند پسر بین والدین در ماده 906 قانون مدنی عنوان شده است. این ماده عنوان کرده است که اگر برای متوفی، فرزند یا نوه وجود نداشته باشد، در صورت انفراد والدین، از کل اموال ارث برده و در غیر این صورت، یک ثلث متعلق به مادر و دو ثلث برای پدر است. در واقع اگر در لحظه فوت فرزند پسر، تنها پدر یا مادر او زنده باشند، طبق قانون سهم الارث او برابر با تمام دارایی فرزند فوت شده است. در صورت قید حیات بودن پدر و مادر در زمان فوت فرزند، دو سوم از ترکه برای پدر و یک سوم از آن برای مادر است.
انحصار وراثت پسر بین فرزندان
در بخش قبل، فرض عدم وجود اولاد متوفی و زنده بودن والدین او مورد بررسی قرار گرفت. حال در این بخش لازم است تا تقسیم ارث پسر بین فرزندان، بررسی شود. تصور کنید در زمان فوت فرزند پسر، پدر و مادر او نیز در قید حیات نیستند اما فرزند یا فرزندان او زنده بوده و در این صورت از اموال پدر خود ارث می برند. انحصار وراثت به این شیوه در ماده 907 قانون مدنی عنوان شده است که در این ماده، چند حالت عنوان شده است.
- یک حالت این است که متوفی تنها یک فرزند داشته باشد که تمامی ترکه تنها به تک فرزند می رسد.
- حالت دیگر مربوط به تعدد فرزندان آن هم با فرض یکسان بودن جنسیت آنها است. در واقع متوفی، مثلا دارای 2 فرزند پسر یا دختر بوده که همه دارایی و اموال متوفی به طور مساوی به فرزندان می رسد.
- فرزند پسر فوت شده در زمان فوت خود، چند فرزند یا جنسیت های مختلف دارد که طبق قانون ارث، سهم فرزند پسر دو برابر دختر است. یعنی فرزند پسر متوفی از ماترک وی، دو برابر بیشتر از فرزند دختر، ارث می برد.
نکته حقوقی 3: در خصوص حالت های مذکور در رابطه با تقسیم ارث بین فرزندان، تفاوتی بین فرزندان حاصل از عقد نکاح دائم با موقت ندارد. همچنین در صورت یکسان بودن جنسیت فرزندان، تقسیم اموال بین آنها از پدر خود به طور مساوی است؛ مگر این که تفاوت در جنسیت بین فرزندان باشد که سهم الارث دختر، نصف پسر است.
تقسیم دارایی پسر با فرض بودن والدین و اولاد
در این بخش می خواهیم حالتی از انحصار وراثت پسر را بررسی کنیم که در آن هم والدین و هم فرزندان در قید حیات هستند. پدر و مادر و فرزند، همگی در یک طبقه از درجات ارث قرار دارند و طبیعتا از اموال فرزند پسر فوت شده ارث می برند. در این حالت، بستگی به این دارد که فرزند در قید حیات، پسر یا دختر یا هر دوی آنها است و همچنین والدین هر دوی آن ها زنده هستند یا تنها یکی از آنها در قید حیات است که همه این موارد نیازمند بررسی جداگانه است.
فرض اول، در خصوص تقسیم ارث متوفی بین والدین و فرزند دختر است. تقسیم ارث بین آن ها به این شکل است که پدر و مادر، هر کدام که در قید حیات هستند به میزان یک ششم از ترکه و دختر متوفی نیز نصف ترکه را به ارث می برد. همچنین بقیه دارایی متوفی نیز بین ورثه به اندازه سهم هریک تقسیم می شود.
فرض دوم مربوط به وجود پدر و مادر و همچنین چند فرزند دختر است. در فرض قبلی تنها یک دختر تصور شد حال در صورت متعدد بودن فرزندان دختر بایستی تقسیم ترکه بین آنها انجام شود. سهم الارث والدین به میزان یک ششم از ترکه بوده و سهم الارث دختران نیز به میزان دو سوم است که این میزان به تعداد آنها به طور مساوی تقسیم می شود. البته بقیه دارایی متوفی نیز با توجه به سهم هر کدام تقسیم می شود.
فرض سوم مربوط به حالتی است که وراث فرزند پسر فوت شده، پدر و مادر و همچنین فرزندان پسر او است. در این حالت، سهم الارث والدین هر کدام یک ششم از ترکه است و برخلاف حالت های قبلی، بقیه ترکه به فرزندان پسر می رسد. در واقع دیگر بعد از تقسیم یک ششم از سهم والدین و سهم فرزندان، دیگر سهم اضافی باقی نمی ماند که بر اساس سهم هر یک بین آنها تقسیم شود.
بیشتر بخوانید: انحصار وراثت املاک قولنامه ای
نحوه تقسیم اموال پسر به همسر
فرض کنید که فرزند پسر فوت شده در زمان حیات خود با زنی ازدواج کرده است و در لحظه فوت وی نیز همسر زنده است. حال باید نحوه تقسیم اموال متوفی به همسر او معلوم شود که شرایط آن در ماده 913 قانون مدنی بررسی شده است.مطابق با ماده مزبور، بعد از فوت متوفی از دارایی او به میزان مشخصی به عنوان سهم الارث به زوجه می رسد. میزان سهم الارث زن در صورتی که فرزند مشترک نداشته باشند، یک چهارم بوده و در صورت داشتن فرزند، یک هشتم از دارایی همسر است. در واقع می توان گفت که اگر متوفی فرزندی نداشته باشد، بعد از فوت او، سهم بیشتری از دارایی به زن می رسد.
نکته حقوقی 4: گفتنی است که اگر فرزند فوت شده دختر باشد و او در زمان حیات، شوهر داشته باشد، در همین ماده نیز میزان سهم الارث شوهر مشخص شده است. اگر متوفی، فرزند داشته باشد، یک چهارم از دارایی وی به شوهر و در صورت عدم برخورداری از فرزند مشترک، نصف دارایی او برای همسر است.
نحوه ارث بری فرزندان متوفی از پدر بزرگ
در حالتی که فرزند پسر فوت می کند و پدر او در زمان فوت زنده است، اما بعد از مدتی پدر فرزند فوت شده یا همان پدر بزرگ فوت می کند، سوالی مطرح می شود که آیا فرزندان متوفی(پسر) از این پدر بزرگ، ارث می برند؟
در صورتی که متوفی تنها یک فرزند داشته و او را از دست داده باشد و همچنین از فرزند فوت شده نیز نوه داشته باشد، امکان ارث بردن نوه از دارایی پدر بزرگ است. این موضوع در ماده 889 قانون مدنی عنوان شده است. چنانچه متوفی علاوه بر فرزندی که فوت شده است، فرزند دیگری نیز دارد که در زمان فوت او در قید حیات بوده است، در چنین شرایطی، ماترک متوفی متعلق به فرزندان وی است و نوه سهم الارثی نخواهد داشت.
بیشتر بخوانید: استشهادیه انحصار وراثت
چرا ارث به فرزند پسر فوت شده نمی رسد؟
شاید این سوال برای برخی افراد مطرح شود که فرزند پسر که فوت می کند و از اموال او به افراد ذی نفع می رسد، چرا خود شخص متوفی هیچ ارثی نمی برد؟ یک قاعده کلی در رابطه با شرایط و نحوه ارث وجود دارد و آن هم زنده بودن بودن فرد در حین فوت متوفی است.
در ماده 875 قانون مدنی به صراحت، عنوان شده است که برای برقراری رابطه توارث، زنده بودن در حین فوت مورث، شرط است. در واقع حتی اگر فردی در زمان فوت مورث، زنده باشد اما چند دقیقه بعد فوت کند، به دلیل زنده بودن پس از فوت متوفی، سهم الارث دارد.
مشاوره حقوقی انحصار وراثت توسط تیم وکالتی ترجمان
موضوع انحصار وراثت، بسیار حائز اهمیت بوده و از طرفی سهم و حقوق ورثه به نحوه تقسیم بندی اموال بستگی دارد. در خصوص نحوه تقسیم اموال فرزند پسر بین ورثه، توضیحات کامل ارائه شد اما چنانچه در این زمینه باز هم سوالاتی دارید، کافیست با تیم وکالتی وکیل ترجمان در ارتباط باشید. این موسسه با سابقه درخشان در امر وکالت پرونده های حقوقی خصوصا ارث، می تواند راهنمایی حقوقی مناسبی را در اختیار متقاضیان قرار دهد. بنابراین کافیست از طریق راه های ارتباطی موجود در وب سایت با ما در ارتباط باشید.
سخن نهایی
نحوه انحصار وراثت از دارایی فرزند پسر به شرایط و حالت های مختلفی بستگی دارد. در متن مقاله حالت هایی که با فرض زنده بودن والدین و اولاد به صورت مشترک و همچنین مجزا از هم مورد بررسی قرار گرفت. در صورتی که تنها ورثه متوفی، والدین باشد، سهم پدر دو سوم و مادر، یک سوم است. در صورتی که ورثه تنها فرزندان باشند، به فرزند پسر دو برابر سهم دختر، ارث می رسد. البته اگر متوفی یک فرزند داشته باشد و پدر و مادر او زنده نباشند، کل ترکه برای فرزند است. همچنین برای این که فردی طبق قانون از اموال و دارایی فرد دیگر، ارث ببرد، باید در زمان فوت او، زنده باشد.
سوالات متداول
در صورتی که متوفی هیچ فرزندی نداشته باشد ولی از بین والدین تنها مادر او زنده باشد، شرایط تقسیم اموال چگونه خواهد بود؟
با توجه به این که از طبقه اول تنها والده یا مادر زنده است، ترکه متوفی به او می رسد.
نحوه تقسیم اموال پسر بین فرزندان چگونه است؟
این موضوع بستگی به تعداد فرزندان و جنسیت آنها دارد که از متوفی هم فرزند پسر و دختر داشته باشد، سهم پسر دو برابر دختر است.
در صورتی که تنها ورثه متوفی یک پسر و مادر او باشد، به هر کدام چه میزان ارث می رسد؟
سهم مادر یک ششم و پسر مابقی ترکه به او ارث خواهد رسید.
