نفقه یکی از حقوق قانونی زن در روابط زوجیت است و طبق قانون شوهر وظیفه پرداخت آن را برعهده دارد. گاها شوهر از پرداخت نفقه خودداری می کند و همین موضوع سبب ایجاد پرونده های متعدد در دادگاه از جانب بانوان شده است. حال تصور کنید که شوهر فوت شده است و بحث نحوه پرداخت نفقه وی مطرح می شود. سوالات مختلفی در این زمینه از جمله چه کسانی موظف به پرداخت نفقه بعد از فوت شوهر هستند و آیا با فوت زوج، پرداخت نفقه به اتمام می رسد، به میان می آید که در این مقاله قصد داریم به بررسی آنها بپردازیم. البته شما می توانید برای دریافت فوری مشاوره حقوقی نفقه از طریق راه های ارتباطی درج شده در وب سایت اقدام نمایید.
تکلیف قانونی مرد در پرداخت نفقه زن
قبل از پرداختن به موضوع نفقه بعد از فوت شوهر، لازم است تا بررسی کوتاهی به تکلیف شوهر نسبت به نفقه زوجه، داشته باشیم. از لحاظ شرعی و قانون مدنی، شوهر وظیفه تامین مخارج زندگی زن است. در واقع، شوهر به عنوان ریاست خانواده، موظف است تا هزینه های زندگی همسر و فرزندان را تامین کند و این موضوع از لحاظ عرفی نیز پذیرفته شده است.
مستند تکلیف مرد در پرداخت نفقه زن، ماده 1106 قانون مدنی است. این ماده صراحتا عنوان کرده است که در عقد دائم، زوج عهده دار نفقه زوجه می باشد. البته قانون در عقد نکاح دائم، پرداخت نفقه را حق قانونی زن در نظر گرفته است و در عقد موقت، موضوع نفقه، منتفی است.
البته عدم پرداخت نفقه، جرم انگاری شده است و قانونگذار برای مردانی که از اجرای این وظیفه شرعی و قانونی، خودداری می کنند، مجازات کیفری در نظر گرفته است. بنابراین شوهر باید نفقه را به عنوان حق زوجه، محترم بشمارد و هزینه های زندگی همسر خود را تامین کند.
عدم پرداخت نفقه زن به دلیل برخورداری تمکین مالی
یکی از مشکلات پرونده های نفقه، این است که شوهر عدم پرداخت نفقه را تمکین مالی همسر خود اعلام نموده است. این موضوع یک اشتباه عرفی در جامعه است که اگر زن، دارای شغل و درآمد مناسبی باشد، شوهر دیگر وظیفه ای برای تامین هزینه های وی ندارد.
زوجه در صورتی که به واسطه اشتغال یا اوضاع مالی مناسب خانوادگی یا هر دلیل دیگری، درآمد کافی داشته و به نوعی از عهده هزینه های زندگی خود بر می آید، شوهر طبق قانون، باید نفقه وی را پرداخت نماید. از منظر دادگاه ها نیز این دلیل مرد، موجه نبود و در صورت تکرار این رفتار و شکایت خانم از شوهر، علاوه بر الزام شوهر به پرداخت نفقه معوقه، ضمانت اجرای کیفری در نظر گرفته می شود.
برای دریافت راهنمایی بیشتر، میتوانید با یک وکیل خانواده مشورت کنید.
تعلق نفقه به زن بعد از فوت شوهر
نفقه بعد از فوت شوهر، به طور کلی موضوع مهمی است که همواره مطرح می شود. زنی که همسر وی فوت کرده و در اصطلاح، بیوه شده است، همچنان از حق نفقه، برخوردار است. به بیان دیگر، فوت شوهر، مانعی برای برخورداری زوجه از نفقه نیست و طبق شرایطی، اقارب می بایست نفقه را پرداخت کنند.
البته تمامی این موارد مربوط به عقد ازدواج دائمی است و در عقد نکاح موقت یا صیغه، قانون تکلیفی برای شوهر نسبت به پرداخت نفقه، در نظر نگرفته است و چه در زمان فوت شوهر و چه بعد از آن، تفقه ای به زن تعلق نمی گیرد. مگر این که در صیغه نامه، شرایطی برای تادیه نفقه عنوان شده است که در این صورت لازم است تا زن از حق نفقه برخوردار گردد.
نفقه زن بعد از فوت شوهر و شرایط آن
همانطور که گفته شد، نفقه بعد از فوت شوهر، همچنان برقرار است و زوجه به همان شکل که تا قبل از فوت همسر از وی، نفقه دریافت می نمود، بعد از مرگ شوهر نیز شایسته حق نفقه است. اما این تعلق نفقه پس از فوت همسر، دارای شرایطی است که در این بخش به بررسی آن می پردازیم.
ماده 1110 قانون مدنی، نحوه پرداخت نفقه زن بعد از فوت همسر را بیان نموده است. طبق این ماده، در دوران عده وفات، نفقه زن از اموال اقارب که وظیفه پرداخت با آنها است، تامین می شود. از این ماده می توان متوجه شد که نفقه زن بیوه و پرداخت آن بعد از فوت همسر، نیازمند بودن زوجه در دوران عده وفات است.
طبق قانون، زن پس از مرگ شوهر به مدت 4 ماه و ده روز در عده وفات است و حق ازدواج مجدد در این دوران را ندرد. در واقع با اتمام مدت عده فوت، پرداخت نفقه به زن مورد توجه قانونگذار قرار نگرفته است. همچنین قانون به پرداخت نفقه بعد از فوت شوهر از اموال اقارب اشاره نموده است.
البته به طور کلی هر اقاربی را برای تامین مخارج همسر پس از فوت شوهر، در نظر نگرفته است بلکه آن دسته از اقاربی که عهده دار تامین هزینه های زندگی زوجه هستند، باید در زمان عده زن اقدام به پرداخت نفقه نمایند.
پرداخت نفقه زن پس از فوت همسر برعهده فرزندان
در بخش قبل به شرایط پرداخت نفقه زن بعد از فوت شوهر، پرداخته شد. مشخص شد که زن برای تعلق نفقه به وی، لازم است تا در عده وفات بوده و از طرفی اقارب زوجه که همان فرزندان هستند، از پرداخت نفقه، خودداری کنند.
در این صورت اگر فرزندان زن از پرداخت نفقه زن بیوه، خودداری کنند، زن می تواند برای دریافت نفقه خود از طریق دادگاه، شکایت نماید. البته اقارب نظیر فرزندان باید از شرایط مالی برای پرداخت نفقه برخوردار باشند. تصور کنید فرزندی که هنوز به سن بلوغ نرسیده است و درآمد مالی ندارد تا بتواند حتی هزینه های خود را تامین کند، در چه شرایطی می تواند از عهده نفقه مادر برآید.
میزان نفقه زن بعد از فوت همسر
نحوه محاسبه نفقه و میزان آن بعد از فوت شوهر، از جمله سوالاتی است که غالبا مطرح می شود. در ابتدا باید گفت که در محاسبه نفقه چه در زمانی که شوهر، در قید حیات است و زوجه درخواست مطالبه نفقه را می دهد و چه بعد از فوت وی، محاسبه آن به نرخ روز انجام می شود.
در واقع نمی توان یک مبلغ مشخص و دقیق برای میزان نفقه ای که به زن تعلق می گیرد، در نظر گرفت. شرایط زندگی هر زنی متفاوت است و در محاسبه نفقه بعد از فوت شوهر، معیار هایی مانند شان زندگی و خانوادگی و همچنین وضعیت تحصیلی و موارد دیگر، در نظر گرفته می شود.
اگر زن بیوه با اقاربی که طبق قانون، موظف به پرداخت نفقه هستند، در مورد میزان آن به توافق برسند، مبلغی به عنوان نفقه به زن با فرض قرار داشتن در عده وفات، پرداخت خواهد داشت. در صورت خودداری اقارب از پرداختت نفقه در شرایطی که زن، همسر خود را از دست داده است، قانونا زوجه باید به عنوان خواهان از دادگاه، دعوا مطالبه نفقه را اقامه نموده و در این صورت با جلب نظر کارشناس، میزان نفقه تعیین شده و در نهایت دادگاه طبق نظریه کارشناسی مبادرت به صدور رای می نماید.
نکات حقوقی نفقه زوجه بعد از فوت همسر
شرط برخورداری زن از نفقه در دوران زوجیت، تمکین از همسر است. خانم متاهلی که مدعی دریافت نفقه است، باید از همسر خود تمکین کرده باشد. به موجب ماده 1108 قانون مدنی، در صورتی که زوجه بدون مانع شرعی از تمکین یا همان انجام وظایف شرعی خود خودداری نماید، حق نفقه نخواهد داشت.
با توجه به این که تمکین عام و خاص در برابر شوهر، شرط برخورداری از حق نفقه است، زوجه برای مطالبه نفقه باید اجرای چنین وظایفی را نزد دادگاه، به اثبات برساند. تصور کنید قبل از فوت شوهر، وی از تامین هزینه های زندگی همسر امتناع نموده و بعد از فوت نیز زوجه قصد دارد تا میزان نفقه های پرداخت نشده را از دادگاه تقاضا کند.
در این صورت زن با اقامه دعوا به طرفیت وراث، میزان نفقه های معوقه را مطالبه می نماید و دادگاه نیز با بررسی ادله و شرایط مقتضی در نهایت مبادرت به صدور حکم، می نماید. البته زن می تواند نسبت به عدم پرداخت نفقه توسط اقارب مرد نیز دادخواست مطالبه نفقه با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی را به ثبت برساند.
دادگاه نیز در ابتدا تمکین زن در دوران زوجیت و قبل از فوت شوهر را بررسی می نماید و سپس به این موضوع می پردازد که شوهر از چه زمانی نسبت به ترک انفاق، اقدام نموده است. نفقه مربوط به دوران عده وفات و نفقه معوقه مربوط به دوران زوجیت، لازمه وجود عقد دائم بوده و در عقد موقت نیاز است تا بین طرفین از قبل، توافقات صورت گرفته باشد.
نحوه مطالبه نفقه زن پس از فوت شوهر
برای مطالبه نفقه با فرض فوت همسر، لازم است تا زوجه نسبت به تشکیل حساب در سامانه ثنا با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، مبادرت کند. بعد از آن، زن بیوه، با کمک وکیل دادگستری نسبت به تنظیم دادخواست، اقدام می کنند.
بعد از نگارش متن دادخواست و به همراه تمامی مدارک پیوست شده به آن، ثبت دادخواست مطالبه نفقه که می تواند در مورد عدم پرداخت نفقه از طرف اقارب یا مطالبه نفقه معوقه باشد، صورت گیرد. دادخواست ثبت شده نیز برای رسیدگی به دادگاه صالح ارجاع داده می شود.
با توجه به موضوع خواسته دادخواست، زوجه با ارائه مدارکی دال بر تمکین از شوهر و همچنین خودداری خوانده یا خواندگان از پرداخت نفقه که طبق قانون باید وظیفه پرداخت نفقه را انجام دهند، دادگاه به نفع زن، حکم را صادر نموده و خوانده را مکلف به تادیه نفقه می نماید.
مشاوره حقوقی مطالبه نفقه بعد از فوت همسر
در رابطه با موضوع مطالبه نفقه بعد از فوت همسر، اگر به مشاوره حقوقی تخصصی نیاز دارید و یا سوالاتی دارید که ابهام آنها هوز رفع نشده است، می توانید با وکلا دادگستری موسسه وکیل ترجمان در ارتباط باشید. این موسسه، با بهره مندی از بهترین وکلا کشور، آماده است تا بهترین خدمات حقوقی را در اختیار عموم قرار دهد.
موضوعات مرتبط با دعاوی خانواده از جمله نفقه، همواره چالش بر انگیز است و بایستی به صورت تخصصی، مورد بررسی قرار گیرند. در این صورت اگر برای مطالبه نفقه خود با مشکلاتی مواجه شده اید و نیاز راهنمایی در این زمینه هستید، جهت اخذ مشاوره رایگان کافیست از طریق راه های ارتباطی درج شده در وب سایت اقدام نمایید.
سخن نهایی
فوت همسر، دلیلی برای عدم تعلق نفقه به زن نیست و زوجه همچنان از حق نفقه برخوردار است. طبق قانون، در عقد نکاح دائم، زوجه مستحق دریافت نفقه بوده و بعد از آن که همسر خود را از دست داد، با در نظر گرفتن این موضوع که زن در دوران عده وفات، قرار داشته و از طرفی نیز اقارب به جای مانده از شوهر، مکلف به پرداخت نفقه همسر هستند. اگر این اقارب قصدی برای پرداخت نفقه زن بیوه نداشته باشند، زن می تواند علیه آنها طرح دعوا حقوقی با موضوع مطالبه نفقه نماید. علاوه بر این که امکان مطالبه نفقه در دوران قبل از فوت شوهر و با اثبات تمکین در برابر شوهر، وجود دارد.
سوالات متداول
- بعد از فوت شوهر نفقه زن قطع می شود؟
خیر، نفقه زن بعد از فوت همسر قطع نمی شود و اقارب مرد وظیفه پرداخت نفقه را برعهده دارند.
- بعد از فوت همسر، زوجه نفقه خود را از چه کسانی باید مطالبه کند؟
بعد از فوت همسر، زوجه نفقه خود را طبق قانون باید از اقارب شوهر که در مورد تامین هزینه های وی تکلیف دارند، می تواند مطالبه نماید.
- بعد از فوت شوهر تنها در دوران عده به زن نفقه تعلق می گیرد؟
طبق قانون پس از فوت همسر، شرط تعلق نفقه به زن، دوران عده وفات که 4 ماه و ده روز است، می باشد و اقارب شوهر باید تامین هزینه های زندگی شوهر را برعهده بگیرند.