تعدیل نفقه به چه معناست؟ تقاضای تعدیل نفقه از جانب زوج و زوجه

زمانی که عقد ازدواج برقرار می شود، شوهر طبق قانون و شریعت اسلام، یکسری وظایفی را برعهده دارد که مهم ترین آن، برطرف کردن نیاز های زندگی و هزینه های همسر و فرزندان است. تامین این نیازها یا همان نفقه با مرد است و در راستای اجرای ضوابط قانونی، شوهر باید از عهده مخارج مالی و متعارف همسر خود برآید. حال تصور کنید که شوهر تصمیمی برای پرداخت نفقه زوجه نداشته و از طرفی نیز زوجه برای مطالبه نفقه از طریق تنظیم دادخواست از سوی زوجه یا وکیل خانواده اقدام نموده است. در این شرایط، زوج به دلایلی مانند بیماری و یا توان مالی، نمی تواند میزان نفقه ای که به حکم دادگاه، محکوم شده است را بپردازد. بنابراین درخواست تعدیل نفقه، مطرح می شود. در این مقاله قصد داریم به طرح دعوا تعدیل نفقه و شرایط آن بپردازیم.

تکلیف قانونی مرد نسبت به نفقه زن و فرزند

هر عقدی، یکسری تعهدات برای طرفین ایجاد می کند و عقد نکاح نیز از این قاعده مستثنی، نیست. به موجب قانون مدنی، با انعقاد عقد دائم ازدواج، شوهر مکلف به تامین هزینه های زندگی زوجه و فرزندان خود است. از منظر عرف نیز شوهر باید کلیه هزینه های مالی و مخارج رایج در زندگی مشترک را تامین کند.

برخی افراد بر این باورند که اگر خانمی دارای اشتغال و درآمد مشخصی باشد، باید همزمان و همراه با شوهر برای تامین مایحتاج زندگی اقدام نماید. اما این موضوع نه تنها در قانون بلکه در رویه قضایی نیز پذیرفته شده نیست و زمانی که پرونده های مربوط به مطالبه نفقه را مراجع قضایی بررسی می کنند، تحت هیچ شرایطی به این موضوع توجه نمی کنند.

داشتن درآمد و وضعیت مالی مناسب، مانع از دریافت نفقه از طرف زوجه نیست. مطالبه نفقه تنها به زمان طلاق، اختصاص ندارد بلکه زوجه در طول دوران زندگی مشترک نیز می تواند در صورت ترک نفقه از جانب مرد از دادگاه مطالبه آن را انجام بدهد.

آشنایی با تعدیل نفقه

در رابطه با این پرسش که تعدیل نفقه چیست، از نظر لغوی، تعدیل به معنای اجرای عدالت است که از لحاظ حقوقی نیز همان معنا را دارد. در واقع بایستی در پرداخت نفقه، عدالت به درستی برقرار و اجرا گردد. به بیان دیگر در زمانی که دادگاه نسبت به دعوا نفقه، حکمی صادر می کند، درخواست تعدیل منجر به احقاق حقوق طرفین می شود.

با ارائه درخواست تعدیل در واقع عدالت و به طور کلی حقوقی که در قانون برای نفقه عنوان شده است، هم برای پرداخت کننده نفقه و هم گیرنده آن، رعایت خواهد شد. این درخواست می تواند از طرف شوهر و یا زوجه یاشد. تعدیل نفقه صرفا برای حقوق زنان مطرح نیست و برای نفقه فرزندان نیز مورد توجه قرار می گیرد.

گاها برخی تصور دارند که تعدیل در پرداخت نفقه یعنی درخواست کاهش میزان نفقه پرداختی است که این تقاضا از طرف زوج مطرح می شود. اما از نظر حقوقی چنین تصوری کاملا اشتباه بوده و خوهان این دعاوی با ارائه دادخواست از دادگاه تقاضا دارند که حکم مربوط به مطالبه نفقه را با اجرای عدالت و قانونی، صادر کنند.

بررسی تعدیل نفقه از 2 دیدگاه

در حالت کلی بحث تعدیل در پرداخت نفقه از دو جنبه قابل بررسی است:

• تعدیل نفقه زن و یا فرزند
• تعدیل نفقه نسبت به افرادی که منفق موظف به پرداخت نفقه به آنها است.

زن در وهله اول و فرزندان در اولویت بعدی مستحق دریافت نفقه هستند و شوهر بعد از رابطه زوجیت، وظیفه دارد تا نفقه آنها را تمام و کمال پرداخت نماید. تعیین میزان نفقه زن برعهده شرایط زندگی وی بوده و در همین راستا اگر دادگاه شوهر را محکوم به پرداخت نفقه کند و او به دلایل مختلف نتواند مقدار محکوم به را بپردازد، می تواند به همان دادگاه درخواست تعدیل بدهد.

دادگاه نیز طبق خواسته شوهر، ادله موجود را بررسی نموده و با در نظر گرفتن شرایط دریافت کنندگان نفقه که زن یا فرزند است و همچنین شرایط پرداخت کننده، در نهایت یکسری تغییرات در میزان محکوم به یا همان نفقه پرداختی ایجاد می کند.

دلایل درخواست تعدیل نفقه

بیشتر درخواست های مربوط به تعدیل نفقه از طرف آقایان است. حال این که چه دلایلی منجر به ارائه این دلایل می شود، در این بخش به بررسی آن می پردازیم. اگر تقاضای مربوط به تعدیل در پرداخت نفقه، از طرف شوهر باشد، عمده دلایل تعدید در پرداخت آن می تواند مسائل مربوط به تورم و اقتصادی و از همه مهم تر توان مالی مرد، باشد.

بنا به عوامل و حوادثی ممکن است که شوهر با مشکلات مالی مواجه شده باشد و در زمان محکومیت شوهر نسبت به پرداخت نفقه، وی توان پرداخت آن را نداشته باشد و از دادگاه درخواست می کند که میزان آن را تغییر بدهد تا بتواند نسبت به پرداخت محکوم به اقدام نماید.

از طرفی نیز دعوا تعدیل نفقه، به این دلیل اقامه می شود که میزان نفقه پرداختی یا حکمی که دادگاه نسبت به محکومیت شوهر صادر نموده است، با وضعیت زندگی آنها تناسب ندارد. در واقع شرایط زندگی همه طبیعتا مانند هم نیست و برخی بانوان ممکن است هزینه هایی در زندگی خود و فرزند داشته باشند که نیازمند تامین مناسب آن از طرف شوهر بوده و به همین جهت دادگاه نیز باید تغییراتی را در میران محکوم به اعمال کند.

اقامه دعوا تعدیل نفقه از طرف چه کسی است؟

در ابتدا باید به این نکته اشاره کرد که زمینه طرح درخواست تعدیل نفقه، تغییراتی است که در زندگی زن و شوهر ایجاد می شود که عمده این تغییرات در رابطه با مسائل مالی است. در این صورت، هم دریافت کننده و هم پرداخت کننده می توانند دادخواست تعدیل در پرداخت نفقه را به دادگاه خانواده ارسال کنند.

اقامه دعوا تعدیل در نفقه، تنها از طرف پرداخت کننده نفقه یا همان شوهر نیست، بلکه خانم نیز به طرفیت از خود و فرزندان به عنوان دریافت کننده می تواند برای طرح این دعوا اقدام نماید. در این دعوا از یک طرف، شوهر می تواند به عنوان خواهان و در دعوا دیگر به عنوان ردیف خوانده قرار بگیرد و از طرف همسر مورد شکایت قرار گیرد.

طرح دعوا تعدیل در پرداخت نفقه از طرف زوجه

همانگونه که گفته شد، دریافت کنندگان نفقه، همسر زوج و فرزند یا فرزندان وی است. اقامه این دعوا می تواند برای مطالبه نفقه خود زن و یا فرزندان وی باشد. در این دعوا، زوجه مدعی است که با توجه به افزایش تورم و بالا رفتن هزینه های زندگی و ایجاد هزینه های جدید و از طرفی نیز افزایش درآمد و توان مالی شوهر، خواستار تغییراتی در میران نفقه از طرف دادگاه صادر کننده حکم دعوا مطالبه نفقه، است.

زمانی که دریافت کننده نفقه، دعوا مزبور را اقامه می کند، تقاضای او از دادگاه در نهایت افزایش مقدار نفقه ای است که در دعوایی که وی بابت مطالبه نفقه، مطرح کرده بود، است. زوجه برای چنین ادعایی بایستی مدارک محکمه پسند در اختیار دادگاه قرار دهد و با نظر کارشناسی و اثبات این خواسته از طرف خواهان، قاضی نیز تغییراتی را نفقه ایجاد می کند.

طرح دعوا تعدیل نفقه از جانب شوهر

طرح دعوا تعدیل نفقه از طرف شوهر این معنا را دارد که سابقا، زوجه بابت مطالبه و دریافت نفقه خود، شکایتی را در دادگاه خانواده مطرح نموده و دادگاه نیز زوج را محکم به پرداخت مبلغ معینی به عنوان نفقه نموده است. حال شوهر به دلایلی مانند این که ورشکسته شده و یا به دلیل مسائل مالی توان پرداخت مبلغ محکوم شده به عنوان نفقه را ندارد.

در این صورت شوهر دادخواست تعدیل نفقه را تنظیم نموده و ضمن دادخواست مدارکی را پیوست می کند که نشان دهنده عدم توانایی مالی وی در پرداخت نفقه است. عدم توانایی مالی مرد از طریق ارائه کل دارایی و اموال و میزان دقیق درآمد وی برای دادگاه به اثبات می رسد. در صورت اثبات نیز دادگاه، مبلغ پرداختی به دریافت کنندگان نفقه را تعدیل یا کاهش می دهد.

در واقع می توان اینگونه بیان کرد که تقاضا تعدیل نسبت به پرداخت نفقه از طرف شوهر، تقاضای کاهش مبلغ نفقه و این تقاضا از جانب زوجه، افزایش مبلغ آن است.

تقاضای تعدیل نفقه از طرف فرزند

تا زمانی که پدر زنده است و از تمکن مالی برخوردار است، او باید در هر صورت هزینه ها و مخارج فرزندان خود را تامین کند. حتی اگر زن و شوهر طلاق بگیرند، پدر می بایست نفقه فرزندان را پرداخت نماید. غالبا تقاضای تعدیل نفقه فرزندان از طرف مادر ارائه می شود اما خود فرزندان در صورت برخورداری از شرایط اقامه دعوا، می توانند برای ثبت این شکایت اقدام کنند.

در چنین دعوایی، مادر به دلیل مسائل اقتصادی و میزان نرخ تورم در کشور و افزایش هزینه های فرزندان مانند هزینه های تحصیل و غیره، از دادگاه تقاضا دارد تا نسبت به حکم خود در تعیین مبلغ نفقه، تجدید نظر نماید. دادگاه نیز با مستندات و مدارک موجود در پرونده از قبیل شهادت شهود و نظریه کارشناسی، در صورت اثبات ادعای خواهان، مبلغ قبلی نفقه را اصلاح نموده و حکم جدید در این زمینه نسبت به تعدیل و افزایش نفقه صادر خواهد کرد.

ارائه مشاوره حقوقی تخصصی تعدیل در میزان نفقه

نفقه موضوع بسیار مهم در دعاوی خانواده محسوب می شود و به دلیل ابهاماتی که دارد، همواره سوالات محتلفی درباره آن مطرح می شود. در رابطه با موضوع نفقه و شرایط تعدیل آن، در متن مقاله توضیحاتی ارائه گردید اما در صورتی که در این زمینه به مشاوره حقوقی نیاز دارید، کافیست از طریق راه های موجود در وب سایت اقدام نموده و با وکلای متخصص در حوزه خانواده، گفتگو داشته باشید.

مشاوره حقوقی در رابطه با نفقه به صورت کاملا تخصصی و نظریات آن توسط وکلا با تجربه که حاصل سال ها تجربه وکالت در پرونده های خانواده است، ارائه می شود.

سخن نهایی

درخواست تعدیل در نفقه می تواند از طرف شوهر و همچنین زن و یا فرزندان باشد. شوهر به دلیل اعسار در پرداخت نفقه تقاضای کاهش مبلغ نفقه ای که نسبت به پرداخت آن از طرف دادگاه، محکوم شده است را دارد. زوجه نیز با توجه به شرایط حاکم بر زندگی نیز تقاضای افزایش مبلغ نفقه دارد. اقامه این دعوا به طرفیت زوج یا زوجه نیازمند مشورت با وکیل ماهر است تا طرفین را در فرآیند شکایت در دادگاه و رسیدن به خواسته خود راهنمایی نماید. بنابراین برای اقامه دعاوی خانواده از جمله نفقه، می توانید با موسسه وکیل ترجمان در ارتباط باشید و از خدمات حقوقی چندین ساله این موسسه استفاده نمایید.

سوالات متداول

• چه مدارکی برای درخواست تعدیل نفقه از طرف مرد لازم است؟

از جمله مهم ترین این مدارک می توان به ارائه صورت حساب دارایی و گردش حساب مالی و درآمد شوهر اشاره نمود. البته اثبات اعسار و عدم توانایی مرد در تعدیل میزان نفقه نیازمند وجود شرایط ماده 7 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی است.

• آیا زوجه می تواند تقاضای تعدیل نفقه داشته باشد؟

بله زوجه می تواند برای مطالبه نفقه خود و فرزندان و افزایش مبلغ آن تقاضای تعدیل در مقدار نفقه را داشته باشد.

• تقاضای تعدیل نفقه صرفا به معنای کاهش در مبلغ نفقه است؟

خیر، زمانی که این درخواست از طرف زوجه مطرح شده باشد، به معنای افزایش در میزان نفقه است.