در دنیای امروز، سبک های جدیدی از زندگی مشترک در حال شکل گیری هستند که یکی از آن ها ازدواج سفید است. اما ازدواج سفید دقیقاً چیست؟ از نظر قانونی چه جایگاهی دارد؟ تأثیرات آن بر جامعه و روابط شخصی چگونه است؟ در این مقاله، به طور جامع و دقیق به تمامی ابعاد این موضوع پرداخته ایم پس تا پایان این مطلب همراه ما باشید.
ازدواج سفید چیست؟
ازدواج سفید یا هم باشی (cohabitation)، به نوعی از ازدواج و تشکیل زندگی زناشویی گفته می شود که ثبت رسمی نمی شود. به بیان ساده در این نوع ازدواج اطلاعات مربوط به آن در هیچ دفتر ثبت اسنادی ثبت نمی شود. موضوع ازدواج سفید در دنیا موضوع جدید و تازه ای نیست. سال هاست که جامعه غرب با این موضوع روبرو است. در ایران با توجه به فرهنگ و دین افراد جامعه این موضوع نوعی شوک فرهنگی محسوب می شود.
آیا ازدواج سفید جرم است؟
در ازدواج سفید با توجه به اینکه قصد طرفین ازدواج نمی باشد می توان گفت که چنین ازدواجی وجاهت قانونی لازم را دارا نمی باشد. در واقع زن و مرد در این نوع ازدواج بدون ثبت رسمی و قانونی ازدواج و بدون گذراندن آداب و رسوم مرسوم یک ازدواج رسمی و بدون در نظر گرفتن مسائل شرع زندگی شان را زیر یک سقف شروع می کنند. طبعا در چنین ارتباطی طرفین تعهد قانونی و شرعی نسبت به یکدیگر ندارند و نمی توانند مدعی حق و حقوقی نسبت به هم باشند. در واقع یکی از عوامل گرایش افراد به این موضوع همین تعهد نداشتن طرفین نسبت به یکدیگر است.
تاریخچه ازدواج سفید
هم باشی ابتدا در قرن ۱۹ در جوامع غربی رواج یافت اما در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، تحت تأثیر جنبش های آزادی فردی و تغییرات فرهنگی، به گزینه ای رایج برای جوانان تبدیل شد. دلایلی مانند تمایل به استقلال و پرهیز از تعهدات قانونی، باعث گسترش آن شد. در ایران، این مفهوم در دهه های اخیر با تأثیر از فرهنگ های غربی و مشکلات اقتصادی مطرح شده، اما همچنان از نظر قانونی و اجتماعی با چالش هایی روبه رو است.
تفاوت ازدواج سفید در ایران و اروپا
پدیده ازدواج سفید در کشورهای اروپایی به دلیل سنگینی بار هزینه های زندگی،تنهایی و نداشتن سرپناه شکل گرفت که براساس آن زن و مرد با یکدیگر هم خانه شدند البته مبنای چنین ازدواجی هم زیستی با یکدیگر بدون داشتن رابطه زناشویی بود و دلیل نامیدن سفید برچنین ازدواجی هم همین بود.کم کم چنین ازدواجی در کشورهای غرب رواج پیدا کرد و حتی چنین ازدواجی مقدمه ای برای ازدواج رسمی قلمداد گردید که می تواند چنین ازدواجی به ازدواج دائم ختم شود یا اینکه منجر به جدایی گردد.در کشور ما چنین ازدواج های مقدمه ای برای ازدواج رسمی یا سفید نگه داشتن رابطه جنسی نمی باشد بلکه چنین ازدواج هایی برای برآورده کردن نیاز جنسی و نداشتن مسئولیت های زندگی مشترک می باشد.
روانشناسی ازدواج سفید
ازدواج سفید، به عنوان نوعی زندگی مشترک بدون ثبت رسمی، از دیدگاه روانشناسی پیامدهای متعددی بر افراد و روابط آن ها دارد. برخی روانشناسان معتقدند که این نوع رابطه به دلیل نبود تعهد قانونی و اجتماعی، می تواند احساس آزادی بیشتری برای طرفین ایجاد کند، اما در عین حال ممکن است احساس ناامنی، اضطراب و بی ثباتی را نیز به همراه داشته باشد. در ادامه به صورت دقیق تر روانشناسی این نوع ازدواج را بررسی خواهیم کرد:
۱. تأثیر بر احساس امنیت روانی
تعهد یکی از ارکان اصلی روابط پایدار است. در ازدواج سفید، به دلیل عدم وجود یک چارچوب رسمی و قانونی، برخی افراد ممکن است احساس ناامنی و عدم قطعیت درباره آینده رابطه داشته باشند که این امر می تواند منجر به اضطراب و استرس شود.
۲. تأثیر بر صمیمیت و وابستگی عاطفی
روانشناسان بر این باورند که نبود تعهد رسمی می تواند بر میزان وابستگی عاطفی و صمیمیت در رابطه تأثیر بگذارد. برخی افراد در چنین روابطی، به دلیل ترس از جدایی یا عدم قطعیت آینده، ممکن است از نظر احساسی کمتر درگیر شوند که این امر می تواند بر کیفیت رابطه تأثیر منفی بگذارد.
۳. تأثیر بر سلامت روانی و اجتماعی
برخی مطالعات نشان داده اند که افراد در ازدواج سفید ممکن است احساس عدم تعلق و تنهایی بیشتری را تجربه کنند، به ویژه در جوامعی که این نوع روابط هنوز مورد پذیرش کامل قرار نگرفته است. همچنین، در صورت جدایی، این افراد ممکن است حمایت های قانونی و اجتماعی کمتری دریافت کنند که این امر می تواند استرس و آسیب های روانی را افزایش دهد.
4. راجع به اهداف و افکار خود واضح صحبت کنید
درصورتی که یک زوج برای شروع ازدواج سفید هدف مشخصی نداشته باشند ممکن است با چالش های بیشتری مواجه شوند. گالن رودس، پروفسور و پژوهشگر در مقاله ای از سایت vox می گوید: وقتی زوج ها به طور واضح راجع به افکار، احساسات و اهداف خود برای شروع این نوع از ازدواج صحبت نکنند، ممکن است یکی از آن ها درنهایت دچار نارضایتی و ناامیدی شود.
ممکن است ازدواج سفید برای شما قدمی به سوی ازدواج رسمی باشد اما شریک شما این نوع ازدواج را فرصتی برای رهایی از تعهد یا قوانین ازدواج رسمی در نظر بگیرد. این تفاوت در دیدگاه، منجر به کاهش سطح تعهد و افزایش زنگ خطرهای رابطه می شود. برعکس اگر راجع به هدفتان صحبت کنید و پیامدهای آن را در نظر بگیرید شانس موفقیت بیشتر می شود.
5. راجع به آینده رابطه تصمیم قطعی بگیرید
بر اساس مقاله ای که در سایت psychology منتشر شده است معمولا زوج هایی که از ابتدا قصد ازدواج رسمی ندارند، کمتر به یکدیگر متعهد هستند. پژوهش ها نشان می دهند افراد در ازدواج سفید درگیری، حسادت، خیانت و خشونت فیزیکی بیشتری را تجربه می کنند. به همین دلیل هرچه مدت زمان بیشتری از هم باشی بگذرد، افراد هم کمتر به ازدواج علاقه مند می شوند و پذیرش طلاق برای آن ها راحت تر است.
برعکس افرادی که با موافقت طرفین تصمیم می گیرند پس از مدت مشخصی مثلاً یک سال از شروع زندگی مشترک، ازدواجشان را رسمی کنند، شرایط بهتری دارند و کمتر در معرض خطر طلاق قرار می گیرد؛ زیرا از ابتدا تعهد بیشتری نسبت به یکدیگر دارند.
6. ازدواج سفید، روشی برای امتحان رابطه؟
برخی افراد این نوع ازدواج را راهی برای سنجش سازگاری در رابطه می دانند و معتقدند که زندگی مشترک بدون تعهد قانونی می تواند به طرفین کمک کند تا قبل از ازدواج رسمی، یکدیگر را بهتر بشناسند. این دیدگاه بیشتر در جوامعی که میزان طلاق بالاست، رواج دارد و به عنوان راهی برای کاهش شکست در ازدواج مطرح می شود. اما از دیدگاه روانشناسی، این روش همیشه موفقیت آمیز نیست.
فواید ازدواج سفید
طبق مقاله ای که در سایت discover.hubpages منتشر شده است، انتخاب هم باشی می تواند فوایدی به همراه داشته باشد که برخی از آن ها شامل موارد زیر می شود:
- شناخت بهتر طرف مقابل قبل از تعهد رسمی
- آزادی و انعطاف پذیری بیشتر در رابطه
- کاهش هزینه های ازدواج و طلاق
- امکان تجربه زندگی مشترک بدون تعهدات قانونی
- امکان پایان دادن به رابطه بدون درگیری های حقوقی
معایب ازدواج سفید
این نوع زندگی مشترک با معایب و چالش هایی نیز همراه است. برخی از این معایب عبارت اند از:
- احساس نا امنی و عدم ثبات در رابطه
- تهدید بنیان خانواده
- افزایش روابط نامشروع، بارداری های ناخواسته و سقط جنین
- به رسمیت شناخته نشدن فرزندان احتمالی و سرنوشت نامعلوم آن ها
- آسیب های روانی مانند اعتیاد
- عدم حمایت قانونی در صورت جدایی
- فشارهای اجتماعی و فرهنگی در جوامعی که ازدواج سفید را نمی پذیرند
- کاهش احساس تعهد و مسئولیت پذیری
- امکان ایجاد اضطراب و استرس در افراد به دلیل عدم قطعیت در آینده
- نداشتن حقوق و مزایای قانونی مانند ازدواج رسمی
چرا برخی جوانان به ازدواج سفید روی می آورند؟
ازدواج سفید در ایران دارای گستردگی زیادی نمی باشد به دلیل اینکه چنین ازدواج هایی دارای مقبولیت شرعی و قانونی نمی باشد بیشتر در کلان شهرها شاهد چنین ازدواج هایی هستیم.دلایلی که سبب چنین ازدواج هایی در سال های اخیر گشته از قرار ذیل است:
1 . مشکلات اقتصادی
نداشتن شغل مناسب و بالارفتن بار هزینه های زندگی مثل تهیه منزل ،لوازم منزل ،هزینه های مراسم و… سبب شده است که جوانان نتوانند ازدواج دائمی را شکل دهند و برای رفع نیاز جنسی خود به این موضوع روی آورده اند.
2 . بالارفتن سن ازدواج
در صورتی که ازدواج در دوره زمانی مشخصی روی ندهد سبب بالارفتن سن ازدواج و همچنین سخت گیری افراد می گرد که می تواند زمینه ساز روی آوردن به هم باشی گردد.
البته افزایش سن ازدواج، نتیجه مشکلات اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و اقتصادی است که بررسی و رفع عوامل آن به سادگی ممکن نیست .
3 . بالارفتن آمار طلاق
در سال های اخیر آمار طلاق افزایش یافته است و همین امر سبب ترس و بی میلی افراد نسبت به ازدواج می گردد و زمینه را برای شکل گیری این نوع ازدواج مهیا می کند.
4 . شناخت بیشتر
یکی از روش های جدید جهت جلوگیری از ازدواج های نافرجام هم زیستی طرفین قبل از ازدواج در قالب ازدواج سفید می باشد.
5 . شانه خالی کردن از مسئولیت
با توجه به اینکه در ازدواج سفید مسئولیت بر دوش طرفین نمی باشد همین امر بهانه ای برای روی آوردن به چنین ازدواج هایی بدون توجه به معایب چنین ازدواج هایی شده است.
6 . نداشتن اعتقاد مذهبی
ضعیف بودن پایه مذهبی و اعتقادی یا نداشتن اعتقاد مذهبی سبب روی آوردن عدهای به چنین ازدواج هایی شده است.
ازدواج سفید چه پیامدهایی دارد؟
تحقیقات در مورد پیامدهای زندگی مشترک نتایج پیچیده ای را نشان می دهد که در اغلب موارد بافت اجتماعی، فرهنگ و شرایط فردی نقش مهمی در این دارند. البته برخی از این پیامدها ممکن است برای هر زوجی رخ دهد. در ادامه مقاله با چند مورد از شایع ترین پیامدهای آن آشنا می شویم:
1- سخت تر شدن جدایی
یکی از پیامدهای ازدواج سفید، سخت تر شدن جدایی به دلیل «اینرسی» است. منظور از اینرسی این است که افراد به دلیل صرف انرژی روانی و سرمایه گذاری بر طرف مقابل حتی با وجود ضعف ها و مشکلات مختلف در رابطه باز هم ادامه می دهند؛ زیرا در این شرایط جدایی سخت تر است.
2- خیانت
بر اساس پژوهشی که انجام شده است، مشخص شده است که ازدواج سفید می تواند خطر بروز خیانت را افزایش دهد. این نوع ازدواج در برابر ازدواج رسمی با نرخ بالاتری از خیانت همراه بوده است که نشان می دهد سرمایه گذاری کمتر افراد در رابطه خود دلیل احتمال بیشتر خیانت آن ها است و نشان دهنده عدم پایبندی آن ها به قواعد یا اخلاقیات نیست.
3- تأثیر منفی بر فرزندان
بر اساس یک پژوهش که در سال ۱۹۹۴ توسط مک لاناهان و ساندفور انجام شد، مشخص شده است که کودکانی که حاصل ازدواج سفید هستند معمولاً نسبت به سایر کودکان که والدینشان ازدواج رسمی کرده اند، ثبات کمتری را تجربه می کنند و بیشتر احتمال دارد که جدایی والدین را تجربه کنند؛ در نتیجه این موارد می تواند بر رشد عاطفی و رفتاری آن ها تأثیر منفی بگذارد.
بارداری در ازدواج سفید
بارداری در ازدواج سفید می تواند پیامدهای حقوقی، مالی و اجتماعی فراوانی به دنبال داشته باشد. در کشورهایی مانند ایران که این نوع ازدواج به رسمیت شناخته نمی شود، افراد و فرزندان حاصل از آن با مشکلات متعددی روبرو می شوند. برخی از این مسائل شامل موارد زیر است:
برای فرزندان حاصل از هم باشی، حقوق قانونی مانند حق ارث به رسمیت شناخته نمی شود و نیاز به اثبات دارد. همچنین، عدم وجود تعهدات مالی رسمی می تواند مشکلاتی در زمینه تأمین مالی برای کودک و مادر ایجاد کند.
یکی دیگر از مشکلاتی که در بارداری در ازدواج سفید ایجاد می شود، نامشخص بودن مسئولیت ها است. به عنوان مثال، والدین ممکن است در مسائل مختلفی مانند انتخاب نام خانوادگی، دریافت شناسنامه، مسئولیت های پدر و مادر، و تقسیم زمان مراقبت از کودک با چالش هایی مواجه شوند.
علاوه بر این، در مواقع بارداری که باید تصمیمات پزشکی مهمی گرفته شود، ممکن است مسئولیت این تصمیمات بدون ازدواج رسمی برای یکی از والدین نامشخص باشد و موجب سردرگمی و اختلاف نظر شود.
وضعیت و حقوق فرزندان حاصل از ازدواج سفید
باتوجه به اینکه ازدواجی که خارج از اصول شرعی و قانونی منعقد شود مورد حمایت قانون نمی باشد لذا فرزندان حاصل از چنین ازدواج هایی هم مورد حمایت قانون نمی باشند و از حقوق قانونی بی بهره می مانند همچنین با توجه به اینکه طرفین در این ازدواج ها زیر بار پدر و مادر بودن نمی روند به لحاظ روحی و جسمی تبعات جبران ناپذیری برچنین فرزندانی بار می شود.
نکته: باتوجه به این نکته ضروری است که براساس بند الف ماده 1 قانون ثبت احوال سال ۱۳۵۵ صدور شناسنامه برای فرزندان متولد ایران از پدر ایرانی را یکی از وظایف سازمان ثبت احوال کشور تعیین کرده است. در متن قانون مذکور هیچ تفاوتی بین فرزند حاصل از رابطه نامشروع و سایر فرزندان قائل نشده است و گرفتن شناسنامه برای طفل نامشروع از وظایف پدر است.
طلاق در ازدواج سفید
طلاق در ازدواج سفید ممکن است به دلیل عدم وجود ازدواج رسمی و عدم برخورداری از حقوق قانونی زن و شوهرها با مشکلات و پیچیدگی های بیشتری همراه باشد. این مشکلات معمولاً در مواردی مثل تقسیم دارایی ها یا حضانت فرزند، پشتیبانی مالی از همسر و کودکان بروز می یابند و نیازمند انجام مشاوره حقوقی است. همان طور که گفتیم در ایران ازدواج سفید به رسمیت شناخته نمی شود و افرادی که این نوع ازدواج را انتخاب می کنند چالش های قانونی پیدا می کنند.
مجازات قانونی ازدواج سفید چیست؟
در کشور ما، ازدواج باید بر پایه اصول شرعی و قانونی شکل گیرد. اگر زوجین بر مبنای این نوع ازدواج با یکدیگر زندگی کنند، از لحاظ برقراری روابط نامشروع قابل مجازات می باشند. مجازات این ازدواج با توجه به درجه رابطه نامشروع، متفاوت می باشد. این کیفر ممکن است شامل حد و تعزیر شود.
این مجازات، با توجه به زنای محصنه یا غیر محصنه اثبات می شود و در کیفیت مجازات حد تاثیر می گذارد. این موضوع از لحاظ عدم ثبت واقعه نیز قابل پیگیری است، زیرا طبق قانون اگر زوج عقد را ثبت نکند محکوم شده و مجازات می گردد. پیشنهاد می کنیم مقاله مربوط به استعلام ازدواج سابق را نیز مطالعه کنید تا بتوانید در رابطه با این موضوع نیز اطلاعات لازم را بدست آورید.
طبق ماده 221 قانون مجازات اسلامی، زنا به معنای مباشرت جنسی مرد و زن بدون وجود رابطه زوجیت بین آن هاست. این ازدواج در قانون ما با عنوان رابطه زوجیت قبول نمی گردد، از این رو در صورت اثبات، این رابطه ممکن است به عنوان زنا مورد بررسی قرار گیرد. به همین دلیل است که در صورت اثبات این رابطه برای طرفین، مجازات تعیین می گردد. در صورت متاهل بودن یکی از طرفین یا هر دو آن ها، به دلیل زنای محصنه به مجازات سنگین تر محکوم می شوند. به منظور تخفیف این مجازات می توان با بهترین وکیل خانواده در تهران مشورت نمود.
جمع بندی
در نهایت، ازدواج سفید به عنوان یک سبک زندگی غیررسمی، با مزایا و معایب خاص خود همراه است. در جوامعی مانند ایران که این نوع ازدواج به رسمیت شناخته نمی شود، این نوع زندگی مشترک می تواند مشکلاتی در زمینه های قانونی، مالی و اجتماعی به همراه داشته باشد.
بنابراین، پیش از انتخاب این سبک زندگی، ضروری است که افراد به دقت به پیامدهای آن بیندیشند و از نظر حقوقی و اجتماعی تمامی ابعاد این رابطه را در نظر بگیرند. همچنین در صورت داشتن سوالات بیشتر در این زمینه، می توانید از مشاوره حقوقی رایگان ما استفاده نمایید.
سوالات متداول
- ازدواج سفید چیست؟
ازدواج سفید پیوند زناشویی است که زوجین بدون تعهد و قبول موازین شرعی و قانونی شروع به رابطه زوجیت می کنند. - حکم قانونی ازدواج سفید در ایران چیست؟
تا کنون قانون گذار ایران در خصوص ازدواج سفید حکم مشخص و صریحی وضع نکرده است برای توضیحات بیشتر در این خصوص به متن مقاله مراجعه کنید. - آیا ازدواج سفید در ایران جرم محسوب می شود؟
در قوانین جزایی ایران جرمی تحت عنوان ازدواج سفید تعریف نشده و برای آن مجازات صریحی مشخص نشده است. - دلایل انتخاب ازدواج سفید چیست؟
برخی از دلایل انتخاب ازدواج سفید شامل افزایش آمار طلاق، صرفه جویی اقتصادی، رهایی از تعهدات قانونی، تغییرات فرهنگی و شناخت بیشتر طرف مقابل است. - مزایای ازدواج سفید چیست؟
هزینه کمتر، کاهش فشارهای حقوقی و قانونی، شناخت بیشتر یکدیگر و انعطاف پذیری بیشتر از جمله مزایای این نوع ازدواج است.
