زندگی همیشه طبق پیش بینی ها پیش نمی رود و گاهی شرایطی پیش می آید که ادامه مسیر برای فرد غیرقابل تحمل می شود. در دنیای حقوق، این وضعیت را عسر و حرج می نامند. وقتی کسی در یک رابطه، قرارداد یا موقعیتی گرفتار شود که ادامه آن برایش سخت و طاقت فرسا باشد، قانون برای نجات او راه هایی در نظر گرفته است. اما عسر و حرج دقیقاً چه معنایی دارد؟ چه شرایطی مشمول این قاعده می شود؟ و چگونه می توان آن را در دادگاه ثابت کرد؟ در این مقاله به مفهوم و انواع عصر و حرج می پردازیم و راه های اثبات آن به علاوه متن استشهادیه را توضیح می دهیم در نهایت با معرفی بهترین وکیل خانواده تهران به شما، به شما کمک می کنیم تا از حقوق خود دفاع کنید. پس با ما همراه باشید.
عسر و حرج چیست؟
عُسر و حَرَج اصطلاحی فقهی و حقوقی است که شرایطی را توصیف می کند که در آن فرد دچار سختی و مشقت غیرقابل تحمل است. در زمینه حقوق خانواده، به ویژه در مسائل مربوط به طلاق، وضعیتی را توصیف می کند که ادامه زندگی مشترک برای زن با مشقت و سختی غیرقابل تحمل همراه باشد. در صورت اثبات چنین شرایطی در دادگاه، زن می تواند درخواست طلاق کند.
عسر و حرج در قانون جمهوری اسلامی ایران
عسر و حرج در قانون جمهوری اسلامی ایران بر اساس ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی ثابت می شود.
>ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی: «در صورتی که دوام زوجیت موجب عسر و حرج زوجه باشد، وی می تواند به حاکم شرع مراجعه و تقاضای طلاق کند. چنانچه عسر و حرج مذکور در محکمه ثابت شود، دادگاه می تواند زوج را اجبار به طلاق نماید و در صورت میسر نشدن طلاق توسط زوج، زوجه به اذن حاکم شرع طلاق داده می شود.»
این ماده همان شرایطی را توضیح می دهد، که در آن ادامه زندگی مشترک برای زن با سختی و مشقت غیرقابل تحمل همراه است. در صورت اثبات چنین شرایطی، زن می تواند درخواست طلاق کند.
مصادیق و شرایط عسر و حرج
هرچند که ماده ۱۱۳۰ قانون، به صورت مشخص مصادیق عسر و حرج را ذکر نکرده است، اما بر اساس رویه قضایی و تفاسیر حقوقی، دادگاه، موارد زیر را به عنوان مصادیق این قاعده حساب می کند:
ترک زندگی خانوادگی توسط شوهر
ترک بدون عذر موجه زندگی مشترک توسط شوهر به مدت شش ماه متوالی یا نه ماه متناوب در یک سال، از مصادیق سختی و مشقت در زندگی است.
اعتیاد شوهر به مواد مخدر یا مشروبات الکلی
اعتیاد شوهر به مواد مخدر یا مشروبات الکلی که باعث اختلال در زندگی خانوادگی می شود و امتناع یا عدم موفقیت در ترک آن در مدت تعیین شده توسط مراکز ترک اعتیاد، از مصادیق سختی و مشقت در زندگی است.
محکومیت قطعی شوهر به حبس
محکومیت قطعی شوهر به حبس پنج سال یا بیشتر، زمینه ساز این قاعده برای زن است و در اکثر موارد دلیل بسیار محکمی برای طلاق است.
سوء رفتار یا ضرب و شتم مستمر شوهر
سوء رفتار یا ضرب و شتم مستمر شوهر که زندگی را برای زن غیرقابل تحمل کند، از مصادیق عسر و حرج است.
ابتلای شوهر به بیماری های صعب العلاج روانی یا مسری
ابتلای شوهر به بیماری های صعب العلاج روانی یا هر بیماری مسری صعب العلاج که سلامت زن را به خطر اندازد، از جمله این مصادیق است.
توجه کنید که علاوه بر موارد فوق، هر وضعیتی که ادامه زندگی مشترک را برای زن با مشقت همراه سازد، به عنوان عسر و حرج تلقی شود؛ تشخیص این موارد به عهده دادگاه است. ممکن است با توجه به شرایط هر پرونده، موارد دیگری نیز به عنوان عسر و حرج شناخته شوند.
عسر و حرج مهریه چیست؟
عسر و حرج مهریه به شرایطی اشاره دارد که در آن زن بخش یا تمام مهریه خود را برای رها شدن از زندگی مشترک می بخشد. در واقع بخشش مهریه برای جدایی، می تواند دلیلی بر غیرقابل تحمل بودن ادامه زندگی مشترک باشد.
بیشتر مطالعه کنید: مهریه
با این حال، صرفا بخشش مهریه به تنهایی برای اثبات این قاعده قانونی کافی نیست. زن باید دلایل و مستندات کافی مبنی بر وجود شرایط سخت و غیرقابل تحمل در زندگی مشترک ارائه دهد تا دادگاه بتواند بر اساس آن ها حکم طلاق را صادر کند. به برای مثال، سوء رفتار مستمر زوج، اعتیاد، ترک زندگی خانوادگی و موارد مشابه که نیاز به اثبات در دادگاه دارند.
بنابراین هرچند که بخشش مهریه، می تواند به عنوان یکی از نشانه های عسر و حرج، توجه دادگاه را جلب کند، اما برای صدور حکم نهایی طلاق، باید دلایل و مستندات کافی در خصوص شرایط غیرقابل تحمل زندگی مشترک ارائه شود. در این شرایط مشاوره با یک وکیل خانواده با تجربه، این مسیر پیچیده را بسیار تسهیل می کند.
راه های اثبات عسر و حرج
در دادگاه های ایران، زن باید دلایل و مستندات محکمی ارائه دهد که نشان دهنده شرایط غیرقابل تحمل زندگی مشترک باشد. راه های اثبات عسر و حرج بسته به نوع و مصداق آن متفاوت است، اما به طور کلی شامل موارد زیر می شود:
شهادت شهود
حضور شاهدانی که بتوانند شرایط سخت زندگی زوجه را تأیید کنند، در اثبات این شرایط مؤثر است. این شهود می توانند اعضای خانواده، دوستان یا همسایگانی باشند که از وضعیت زندگی زن مطلع هستند.
مدارک و مستندات پزشکی
رائه گواهی های پزشکی و مستندات مرتبط با وجود سوء رفتار فیزیکی یا بیماری های جسمی و روانی زوج که زندگی مشترک را مختل کرده است، به اثبات کمک می کند.
سوابق کیفری و قضایی
ارائه مدارک مربوط به سوابق کیفری مرد مانند محکومیت به حبس طولانی مدت یا ارتکاب جرایم خاص باشد، می تواند نشان دهنده شرایط سخت زندگی برای زن باشد.
مدارک مربوط به اعتیاد زوج
در صورت اعتیاد زوج به مواد مخدر یا مشروبات الکلی، ارائه نتایج آزمایش های پزشکی، گزارش های مراکز ترک اعتیاد یا شهادت افرادی که از این موضوع مطلع هستند، به اثبات شرایط سخت کمک می کند.
مدارک مربوط به ترک زندگی خانوادگی
اگر زوج بدون عذر موجه زندگی مشترک را ترک کند، ارائه مدارکی مانند اظهارنامه های رسمی، شهادت شهود یا مدارک مربوط به عدم حضور او موثر است.
توجه کنید که هر پرونده با توجه به شرایط خاص خود بررسی می شود و دادگاه با در نظر گرفتن مجموع دلایل و مستندات ارائه شده، تصمیم گیری خواهد کرد. بنابراین، مشاوره با وکیل متخصص در این زمینه به شما در جمع آوری و ارائه مستندات مؤثر کمک می کند.
مدت زمان رسیدگی به طلاق عسر و حرج
مدت زمان رسیدگی به درخواست طلاق به استناد عسر و حرج به عوامل متعددی بستگی دارد و نمی توان زمان دقیقی برای آن تعیین کرد. با این حال، به طور کلی، این فرآیند ممکن است بین ۶ ماه تا ۲ سال به طول انجامد. عوامل مؤثر بر مدت زمان رسیدگی به پرونده های دادگاه شامل حجم پرونده ها، میزان همکاری زوج، کیفیت و کامل بودن مستندات و مراحل مشاوره و داوری است.
نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج
در ادامه نمونه دادخواست طلاق عصر و حرج را برای شما قرار دادیم. توجه کنید که مشاوره با یک وکیل خانواده متخصص می تواند در تهیه و تنظیم دقیق این دادخواست و پیگیری مؤثر آن مفید باشد.
ریاست محترم دادگاه خانواده
با سلام،
احتراماً به استحضار می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی زوجه……………………………………] به شماره ملی [شماره ملی زوجه………………………………….] و به نشانی [نشانی زوجه………………………………….]، همسر آقای [نام و نام خانوادگی زوج………………………………….] به شماره ملی [شماره ملی زوج………………………………….] می باشم که در تاریخ [تاریخ ازدواج………………………………….] به عقد دائم ایشان درآمده ام. متأسفانه به دلایل زیر، ادامه زندگی مشترک برای اینجانب با مشقت و دشواری غیرقابل تحمل همراه است:
1. [توضیح مورد اول، مثلاً: ترک زندگی خانوادگی توسط زوج به مدت هشت ماه بدون عذر موجه…………………………………..]
2. [توضیح مورد دوم، مثلاً: اعتیاد شدید زوج به مواد مخدر و امتناع از ترک آن…………………………………..]
3. [توضیح مورد سوم، مثلاً: ضرب و شتم مکرر اینجانب توسط زوج که منجر به ثبت شکایات متعدد در مراجع قضایی شده است…………………………………..]
با توجه به موارد مذکور و به استناد ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، تقاضای صدور حکم طلاق به دلیل عسر و حرج و همچنین کلیه حقوق قانونی و شرعی مربوطه را دارم.
با احترام،
[امضا………………………………….]
استشهادیه عسر و حرج
برای اثبات عسر و حرج در دادگاه، ارائه مدارک و شواهد معتبر از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از این مدارک، استشهادیه محلی است که توسط افرادی که از نزدیک با شرایط زندگی زوجین آشنا هستند، تنظیم و امضا می شود.
نحوه تنظیم استشهادیه عسر و حرج
برای تهیه استشهادیه، ابتدا باید متنی شامل مشخصات کامل زوجه (نام، نام خانوادگی، شماره ملی و آدرس)، مشخصات کامل زوج و شرح دقیقی از مشکلات و مصادیق عسر و حرج (مانند ترک زندگی توسط زوج، اعتیاد، سوء رفتار و عدم پرداخت نفقه) به همراه مدت زمان وقوع این مشکلات تهیه شود. پس از تنظیم متن، لازم است افرادی که از شرایط زندگی زوجین مطلع هستند، مانند همسایگان، بستگان و دوستان، متن را مطالعه کرده و در صورت تأیید، آن را امضا کنند. برای افزایش اعتبار استشهادیه، باید آن را در یک دفترخانه اسناد رسمی ثبت و تأیید کرد.
توجه کنید که تعداد شهود باید حداقل دو نفر باشد، اما حضور تعداد بیشتر می تواند به تقویت مدارک کمک کند؛ شهود باید از شرایط زندگی زوجین مطلع بوده و توانایی حضور در دادگاه برای شهادت را داشته باشند و در نهایت استشهادیه باید به همراه سایر مدارک (مانند گزارش های پزشکی قانونی، شکایات ثبت شده، احکام قضایی مرتبط) به دادگاه ارائه شود.
نمونه ای از متن استشهادیه عسر و حرج
بسمه تعالی
استشهادیه
اینجانبان امضاکنندگان ذیل گواهی می دهیم که خانم [نام و نام خانوادگی زوجه………………………………….]، همسر آقای [نام و نام خانوادگی زوج………………………………….]، در مدت [مدت زمان………………………………….] با مشکلات و مشقت های زیر در زندگی مشترک مواجه بوده است:
1. [شرح مشکل اول، مثلاً: ترک زندگی خانوادگی توسط زوج به مدت هشت ماه بدون عذر موجه. ………………………………….]
2. [شرح مشکل دوم، مثلاً: اعتیاد شدید زوج به مواد مخدر و امتناع از ترک آن…………………………………..]
3. [شرح مشکل سوم، مثلاً: ضرب و شتم مکرر زوجه توسط زوج که منجر به ثبت شکایات متعدد در مراجع قضایی شده است…………………………………..]
ما با اطلاع کامل از مسئولیت شرعی و قانونی خود، این موارد را تأیید می نماییم.
1. نام و نام خانوادگی: [نام شاهد اول………………………………….]
– شماره ملی: [شماره ملی شاهد اول………………………………….]
– آدرس: [آدرس شاهد اول………………………………….]
– امضا: ………………………………….
2. نام و نام خانوادگی: [نام شاهد دوم………………………………….]
– شماره ملی: [شماره ملی شاهد دوم………………………………….]
– آدرس: [آدرس شاهد دوم………………………………….]
– امضا: ………………………………….
3. نام و نام خانوادگی: [نام شاهد سوم………………………………….]
– شماره ملی: [شماره ملی شاهد سوم………………………………….]
– آدرس: [آدرس شاهد سوم………………………………….]
– امضا: ………………………………….
تاریخ: [تاریخ تنظیم استشهادیه………………………………….]
نمونه رای دادگاه برای عسر و حرج
در تاریخ ۹۳/۱۰/۱۳ خانم ر. ط. بطرفیت همسرش آقای ع. الف. دادخواستی بخواسته صدور حکم طلاق تقدیم و در متن دادخواست توضیح داده که بموجب سند نکاحیه پیوست در تاریخ ۱۳۷۰/۹/۱۶ با خوانده ازدواج دائم نموده ام متأسفانه مدتی است خوانده اعتیاد شدید به تریاک و شیشه پیدا کرده و مصرف مینماید و نفقه اینجانب و فرزندانم را پرداخت نمی نماید لذا با امعان نظر به عسروحرج اینجانب صدور حکم طلاق مورد استدعاست مرکز مشاوره خانواده در گزارش تقدیمی خود نتیجه مشاوره را بعلت عدم همکاری زوج عدم حصول سازش بین طرفین اعلام داشته است. دادخواست مطروح در شعبه اول دادگاه حقوقی شهرستان الف. ثبت و مورد رسیدگی قرار میگیرد جلسه اول دادرسی بتاریخ ۹۴/۳/۳ با حضور زوجین تشکیل گردید در این جلسه زوجه خواهان اظهار میدارد خواسته بشرح دادخواست تقدیمی است در تاریخ ۷۰/۹/۱۶ با مهریه هفت میلیون ریال وجه با هم ازدواج دائم نمودیم و حاصل این ازدواج سه فرزند باسامی ش. ۲۱ ساله و فرشته ۱۸ ساله و ف. ۱۰ ساله است و بخاطر اعتیاد شدید ایشان به تریاک و بعد شیشه و نیز بخاطر اینکه امنیت جانی نداشتم در تاریخ ۹۲/۱۰/۱۰ خودم ایشان را از منزل بیرون کردم و بچه ها پیش خودم زندگی می کنند و بلحاظ اینکه در عسروحرج زندگی میکنم تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش جهت جاری شدن صیغه طلاق دارم. در خصوص نفقه و اجرت المثل جداگانه پرونده دارم در حال رسیدگی است و مهریه ام را به اجرا گذاشته ام و تمام آن را با حکم دادگاه دریافت کرده ام. خوانده دفاعاً اظهار میدارد بنده اظهارات همسرم را قبول ندارم نه شیشه مصرف می کنم و نه او را تهدید کرده ام و حاضر به طلاق دادن ایشان نمی باشم به بهزیستی هم مراجعه کرده ام و در جلسات مشاوره شرکت کرده ایم خواهان مجدداً گفته است سالهاست که با ایشان طلاق عاطفی گرفته ایم و او کلاً بمن محل نمیگذارد و روی خوش از ایشان ندیدم بخاطر اخلاق بدش طلاق میخواهم سپس دادگاه قرار ارجاع امر بداوری صادر و بمرجع انتظامی مأموریت داده تا در محل زندگی زوج تحقیق نماید آیا نامبرده اعتیاد به مواد مخدر و روانگردان دارد یا خیر. متعاقباً زوجین هر یک داور خود را تعیین و معرفی نموده اند. در گزارش مورخ ۹۴/۵/۱۴ مأمورین انتظامی اعلام شده که پس از تحقیق از اهالی و کسبه محل همگی اظهار نمودند که خودمان به چشم ندیده ایم که نامبرده (ع. الف. ) مواد مصرف نماید ولی فهمیدیم و به ما گفته اند که مواد مصرف می کند و هم چنین چهره وی مشکوک میزند که مواد مصرف می کند و نیز با افراد ناباب و معتاد به مواد همنشینی دارد. داوران منتخب زوجین هر یک نظریه کتبی خود را تقدیم داشته اند که حاکی از عدم حصول سازش بین طرفین می باشد. زوجه به پیوست لایحه مورخ ۹۴/۱۰/۱۳ تصویر دو فقره دادنامه صادره از شعبه اول دادگاه حقوقی شهرستان الف. را تقدیم داشته که حاکیست خوانده (زوج) بموجب دادنامه شماره ۶۶۷ مورخ ۱۳۹۳/۷/۲۸ به پرداخت مهریه ما فی القباله درحق زوجه محکوم و هم چنین بموجب دادنامه شماره ۶۷۷ مورخ ۹۴/۷/۲۶ به پرداخت مبلغ مبلغ ۲۲۴/۵۴۲/۰۰۰ ریال بابت اجرت المثل و مبلغ ۴۴/۷۰۰/۰۰۰ ریال بابت نفقه معوقه از تاریخ ۹۲/۱/۱ لغایت ۹۳/۱۰/۱۵ در حق زوجه و نیز به پرداخت نفقات جاریه فرزندان مشترک بمبلغ معینه محکوم گردیده است در جلسه بعدی دادرسی بتاریخ ۹۴/۱۱/۱۹ که فقط با حضور زوجه خواهان و مشاور قضائی دادگاه تشکیل گردیده زوجه اظهار میدارد رأی صادره در مورد مهریه اجرا شده و بابت مهریه سه دانگ منزل بنام من گردیده است در این خصوص ادعائی ندارم در خصوص نفقه و اجرت المثل پرونده به اجرای احکام ارسال شد ولی هنوز پرداخت نشده و شوهرم درخواست اعسار از پرداخت داده که در حال رسیدگی است. دادگاه پس از اظهارنظر قاضی مشاور، ختم رسیدگی را اعلام و بموجب دادنامه شماره ۱۱۸۱ مورخ ۱۳۹۴/۱۱/۲۵ پس از ذکر خواسته زوجه خواهان و توضیحات بعدی ایشان و مدافعات خوانده با توجه به محتویات پرونده و صرفنظر از اعتیاد یا عدم اعتیاد خوانده به مواد مخدر چون حسب دادنامه شماره ۶۷۷ مورخ ۹۴/۷/۲۶ اصداری از همین دادگاه که قطعیت یافته زوج از پرداخت حقوق مالی زوجه و نفقه فرزند مشترک تعلل نموده لذا بند یک شرط ضمن العقد را محرز تشخیص و با توجه به نظریه مشاور دادگاه مستنداً به مواد ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ و ۲۹ و ۳۶ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ و مواد ۱۱۳۳ و ۱۱۱۹ و ۱۱۴۳ و ۱۱۴۴ و ۱۱۴۵ قانون مدنی حکم به احراز شرایط اعمال وکالت در طلاق به منظور اجرای صیغه طلاق صادر و به زوجه اجازه داده حداکثر ظرف مهلت سه ماه از تاریخ قطعیت این رأی یا ابلاغ رأی قطعی به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق مراجعه و نسبت به اجرای صیغه طلاق (به صورت رجعی یا ضمن بذل قسمتی از حقوق مالی خود و قبول ما بذل بوکالت از شوهرش به صورت خلعی) اقدام نماید و چون فرزندان مشترک همگی بالغ و کبیر می باشند دادگاه در این موارد فارغ از اتخاذ تصمیم می باشد. پس از ابلاغ رأی صادره زوج بتوسط وکیل خود نسبت به آن تجدیدنظرخواهی نموده که پس از طی تشریفات قانونی شعبه چهارم دادگاه تجدیدنظر استان یزد در وقت فوق العاده بموضوع رسیدگی و طی دادنامه شماره ۱۳۸ ـ ۹۵ مورخ ۱۳۹۵/۲/۱۲ با استدلال اینکه زوجه هیچگونه دلیلی دال بر محکومیت زوج راجع به اعتیاد مضر به اساس زندگی خانوادگی و دشوار بودن ادامه زندگی ارائه نکرده است و در مورد حکم صادره راجع به نفقه زوجه نیز دلیلی بر استنکاف زوج از پرداخت نفقه که موید تحقق بند یک از شروط ضمن العقد باشد ارائه نشده است و پس از صدور دادنامه تجدیدنظرخواسته، مورد اعتراض زوجه (خواهان بدوی) قرار نگرفته است اما بلحاظ اینکه امکان زوج به پرداخت نفقه وجود دارد و ایضاً سایر حقوق زوجه نیز ممکن است لذا دادگاه تجدیدنظرخواهی تجدیدنظرخواه را وارد تشخیص و باستناد مواد ۱۹۷ و ۳۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی ضمن نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته حکم به بطلان دعوی خواهان بدوی صادر نموده است. دادنامه اخیر در تاریخ ۱۳۹۵/۲/۲۲ به زوجه ابلاغ شد و نامبرده در تاریخ ۱۳۹۵/۲/۲۸ با تقدیم دادخواست و لایحه فرجامی نسبت به آن فرجامخواهی نموده که پس از تبادل لوایح و وصول پرونده به دیوان عالی کشور جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع گردیده است لوایح طرفین بهنگام شور قرائت میگردد.هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای حسن عباسیان عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد.
رأی شعبه دیوان عالی کشور
محتویات پرونده حاکی از آنست که زوجه فرجامخواه بشرح دادخواست بدوی بلحاظ اعتیاد شدید زوج فرجامخوانده به مواد مخدر و عدم پرداخت نفقه همسر و فرزندان از طرف نامبرده و مآلاً عسروحرج خود در زندگی مشترک صدور حکم طلاق را درخواست نموده است. اگرچه محکومیت زوج فرجامخوانده به پرداخت نفقه معوقه زوجه و نفقات جاریه فرزندان مشترک طی دادنامه شماره ۶۷۷ مورخ ۱۳۹۴/۷/۲۶ شعبه اول دادگاه حقوقی شهرستان الف. که در جریان رسیدگی بدعوی طلاق مطروحه از طرف زوجه مورد مطالبه و مآلاً مورد حکم قرار گرفته نمی تواند تحقق بند یک شرط ضمن العقد را اثبات نماید چه آنکه شرط ضمن العقد در صورتی می تواند موجب اعمال وکالت در طلاق از طرف زوجه بوده باشد که قبل از تقدیم دادخواست طلاق از طرف زوجه محقق شده و به اثبات رسیده باشد ولی با اثبات عدم پرداخت نفقه زوجه از طرف زوج و عدم امکان اجرای حکم محکمه در جریان رسیدگی بدعوی طلاق مطروحه، موضوع قابل انطباق با ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی بوده و از این طریق عسروحرج زوجه قابل احراز خواهد بود و از طرفی هم زوجه فرجامخواه در مراحل دادرسی و لایحه جوابیه تجدیدنظر و حتی لایحه فرجامی بر اعتیاد شدید شوهرش به مواد مخدر و تأثیر عوارض سوء ناشی از آن در زندگی مشترک که مآلاً موجب اخراج زوج از زندگی مشترک گردیده تأکید موکد داشته است لذا جهت روشن شدن قضیه و تشخیص و احراز استحقاق زوجه فرجامخواه بر خواسته طلاق مطروحه ضرورت قانونی دارد که دادگاه محترم تجدیدنظر اولاً: پرونده مربوط به دادنامه فوق الذکر و نیز پرونده اجرائی مربوط به آن را از مرجع ذیربط مطالبه و پس از وصول ضمن انعکاس خلاصه مفید آنها در صورتمجلس، بررسی و معلوم دارد که آیا دادنامه مزبور به قطعیت رسیده و منتهی به صدور اجرائیه گردیده و نیز اجرائیه به زوج محکوم علیه ابلاغ شده است یا خیر و آیا زوج علیرغم ابلاغ اجرائیه تاکنون نسبت به اجرای حکم صادره و پرداخت نفقه مورد حکم در حق زوجه فرجامخواه اقدام نموده است یا خیر ثانیاً: زوج فرجامخوانده را بدون اطلاع قبلی و بطریق اطمینان بخشی جهت انجام آزمایش مواد مخدر و روانگردان به پزشکی قانونی معرفی و نظریه پزشکی قانونی را در خصوص مورد اخذ نماید ثالثاً: از فرزندان مشترک زوجین که همگی بالغ و کبیر می باشد در خصوص اختلافات فیمابین والدین خود و علت اخراج پدرشان از منزل مشترک و نیز سوابق اعتیاد پدرشان به مواد مخدر و چگونگی اخلاق و رفتار پدرشان نسبت به مادرشان و خود آنان در طول زندگی مشترک و هم چنین در خصوص شغل و حرفه پدرشان و وضعیت مالی او تحقیقات جامع بعمل آورد. رابعاً: چون زوجه در دادخواست فرجامی جهت اثبات موارد ادعائی خود به شهادت شهود استناد نموده لذا از گواهان استنادی زوجه هم وفق مقررات در خصوص منشاء اختلاف طرفین و مدت افتراق جسمانی آنان و اعتیاد زوج به مواد مخدر و چگونگی اخلاق و رفتار او نسبت به زوجه و فرزندان مشترک در ایام زندگی مشترک و شغل و حرفه ایشان و قدرت و توان او در تأمین هزینه زندگی مشترک و نفقات همسر و فرزندانش بطور مبسوط و جامع تحقیق بعمل آورد. و پس از انجام موارد فوق الذکر و تکمیل تحقیقات و رسیدگی سرانجام براساس نتیجه محصله نسبت به صدور رأی مقتضی اقدام نماید. بنابراین دادنامه فرجامخواسته به شماره ۱۳۸ ـ ۹۵ مورخ ۱۳۹۵/۲/۱۲ شعبه چهارم دادگاه تجدیدنظر استان یزد در وضعیت موجود بعلت نقص تحقیقات موثر قابلیت ابرام را ندارد فلذا مستنداً به بند ۵ ماده ۳۷۱ و بند الف ماده ۴۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی ضمن نقض دادنامه مرقوم رسیدگی مجدد به همان دادگاه محترم صادر کننده رأی منقوض ارجاع میگردد تا پس از تکمیل تحقیقات و رسیدگی بشرح مرقوم در فوق نسبت به صدور رأی شایسته اقدام نماید.
رئیس شعبه هشتم دیوان عالی کشور: حسن عباسیان
مستشار: مسعود کریمپور نطنزی
عضو معاون: جعفر پوربدخشان
منبع: سامانه ملی آرای قضایی
عسر و حرج در ملک
این قاعده در حوزه های مختلف حقوقی، از جمله ملک و روابط استیجاری، کاربرد دارد. در زمینه اجاره ملک، قاعده نفی عسر و حرج برای شرایطی است که تخلیه ملک موجب سختی و مشقت غیرقابل تحمل برای مستأجر می شود. به عنوان مثال، ماده ۹ قانون روابط موجر و مستأجر مصوب ۱۳۶۲ بیان می دارد:
«در مواردی که دادگاه تخلیه ملک مورد اجاره را به لحاظ کمبود مسکن موجب عسر و حرج مستأجر بداند و معارض با عسر و حرج موجر نباشد، می تواند مهلتی برای مستأجر قرار دهد.»
این ماده نشان می دهد که در صورت کمبود مسکن و ایجاد سختی برای مستأجر، دادگاه می تواند با در نظر گرفتن شرایط، مهلتی برای تخلیه ملک تعیین کند تا از بروز مشقت جلوگیری شود.
استناد به این قاعده در مسائل ملکی نیازمند ارائه دلایل و مستندات معتبر است که نشان دهنده سختی و مشقت غیرقابل تحمل برای فرد باشد وتصمیم گیری نهایی در این موارد بر عهده دادگاه است.
عسر و حرج در قرارداد
در حقوق قراردادها، عسر و حرج زمانی مطرح می شود که پس از انعقاد قرارداد، شرایطی پیش آید که اجرای تعهدات قراردادی را برای یکی از طرفین با مشقت و دشواری غیرقابل تحمل همراه سازد. این شرایط می تواند ناشی از تغییرات غیرمنتظره در اوضاع و احوال اقتصادی، اجتماعی یا طبیعی باشد که تعادل قراردادی را به طور اساسی مختل می کند.
در نظام حقوقی ایران، اصل بر لزوم اجرای تعهدات قراردادی است و طرفین ملزم به رعایت مفاد قرارداد می باشند. با این حال، در مواردی که اجرای قرارداد باعث سختی و مشقت برای یکی از طرفین شود، امکان تعدیل یا حتی فسخ قرارداد وجود دارد. هرچند قانون مدنی ایران به صورت صریح به قاعده عسر و حرج در قراردادها اشاره نکرده است، اما با استناد به اصول حقوقی و فقهی می توان در موارد خاص از این قاعده استفاده کرد. در این شرایط با مشاوره حقوقی مناسب، نسبت به تعدیل یا فسخ قرارداد اقدام کنید تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود.
به طور خلاصه
عسر و حرج یک قاعده حمایتی در قانون است که به افراد اجازه می دهد از شرایطی که ادامه آن برایشان غیرقابل تحمل است، رهایی یابند. چه در مسائل خانوادگی مانند طلاق، چه در قراردادها و روابط حقوقی دیگر، اگر بتوانید عسر و حرج را اثبات کنید، می توانید از حقوق خود دفاع کرده و مسیر جدیدی را در زندگی تان آغاز کنید. اما نکته مهم این است که اثبات عسر و حرج کار ساده ای نیست و نیاز به مدارک، شواهد و استشهادیه های معتبر دارد.
در این مسیر، داشتن یک وکیل متخصص و با تجربه مانند حمیدرضا ترجمان می تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند. ایشان نه تنها به شما کمک می کند مدارک لازم را جمع آوری کنید، بلکه با آگاهی از قوانین و تجربه در دادگاه، می تواند روند پرونده را تسریع کرده و شانس موفقیت شما را افزایش دهد. اگر فکر می کنید در شرایط عسر و حرج قرار دارید، همین الان از مشاوره رایگان ایشان استفاده کنید.
